رد پای نخبه‌های مظلوم در بهارستان؛ حملات بی‌رحمانه به تحصیلکرده‌های شریف و شیکاگو!

 دولت سرانجام وزیر اقتصاد پیشنهادی خود را معرفی کرد. سید علی مدنی زاده رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف قرار است به زودی راهی بهارستان شود تا برنامه های خود را برای ساختمان باب همایون ارائه کند.

سر و کار او با نمایندگان در حالی است که شش ماه پس از روی کار آمدن دولت پزشکیان تقابل خود با دولت را علنی کرده اند. اول با استیضاح همتی، که حالا مدنی زاده قرار است جایگزینش شود و سپس آماده کردن مجلس برای استیضاح وزرای نیرو و راه و شهرسازی.

مدنی زاده نیز شخصا با مخالفت‌هایی از قبل رو به رو بوده. از همان زمان که نامش به عنوان گمانه مطرح بود نمایندگان یک طیف سیاسی خاص با ادبیات غرب‌زده، لیبرال و ... به سراغش رفتند.

از شریف تا شیکاگو

علی مدنی‌زاده، چهره‌ای جوان در حوزه اقتصاد است که طرفدارانش او را نخبه و دانشمندی برجسته در این زمینه می‌دانند. او در ۴۳ سالگی ریاست دانشکده اقتصاد دانشگاه شریف را بر عهده دارد. مدنی‌زاده مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد مهندسی برق را از دانشگاه شریف دریافت کرد. سپس کارشناسی ارشد دیگری در رشته ریاضی کاربردی از دانشگاه استنفورد گرفت و دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه شیکاگو دریافت کرد. پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۹۲، به ایران بازگشت و در دانشگاه شریف به تدریس مشغول شد.

او تا سال ۱۴۰۰ معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی و معاون پژوهش و امور بین‌الملل دانشکده مدیریت و اقتصاد بود و از سال ۱۴۰۰ به‌عنوان رئیس دانشکده اقتصاد این دانشگاه فعالیت می‌کند.

مدنی‌زاده در حوزه ریاضیات از نخبگان به شمار می‌رود و جوایز معتبر بین‌المللی متعددی دریافت کرده است، از جمله جایزه محقق جوان حوزه اقتصاد (۲۰۱۸)، مقام سوم در نهمین مسابقه بین‌المللی ریاضی برای دانشجویان (۲۰۰۲، لهستان)، مدال برنز چهل‌ویکمین المپیاد بین‌المللی ریاضی (۲۰۰۰، کره جنوبی)، مدال طلای المپیاد ملی ریاضی (۱۹۹۹، تهران) و مدال برنز المپیاد ملی ریاضی (۱۹۹۸).

او همچنین سابقه فعالیت به‌عنوان مشاور معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۳۹۷، رئیس گروه مدل‌سازی در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ و عضو هیئت عامل سازمان فناوری اطلاعات در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را دارد.

مجلس در مقابل دولت

با این حال، دولت برای کسب رأی اعتماد مدنی‌زاده از مجلس با چالش‌هایی مواجه است. دولت پزشکیان، سیدعلی مدنی‌زاده را به‌عنوان گزینه پیشنهادی وزارت اقتصاد معرفی کرده، در حالی که روابط دولت و مجلس مانند روزهای ابتدایی نیست. هرچند در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳، مجلس همه اعضای کابینه پزشکیان را تأیید کرد تا نشان دهد با دولتی از جناح سیاسی متفاوت مشکلی ندارد، اما استیضاح عبدالناصر همتی نشان‌دهنده بروز اختلافاتی بود. اکنون بهارستان آماده استیضاح‌های دیگری است.

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد پیشین، در دوره‌ای استیضاح شد که قیمت دلار از ۶۰ هزار تومان به ۹۵ هزار تومان افزایش یافت. اگرچه همتی تحریم‌ها و جنگ اقتصادی را عامل اصلی این افزایش می‌دانست، شائبه انتقام‌گیری سیاسی از دولت مطرح شد.

همتی همچنین افشا کرد که طرح استیضاح او از طرح استیضاح انجام‌نشده احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت رئیسی، کپی شده بود. این طرح به موضوع بورس اشاره داشت، در حالی که دولت پزشکیان به بورس توجه ویژه‌ای نشان داده بود. حتی حمایت رئیس‌جمهور پزشکیان، که تأکید کرده بود کشور در جنگ اقتصادی است و وزارت اقتصاد نباید بدون وزیر بماند، نتوانست مانع استیضاح همتی شود.

جبهه پایداری که در این استیضاح نقش کلیدی داشت، دست بالا را داشت و رأی به برکناری همتی داد. با این حال، پس از برکناری همتی، قیمت دلار از ۱۰۰ هزار تومان به ۸۰ هزار تومان کاهش یافت که این امر پس از اعلام موافقت تهران و واشنگتن برای مذاکره رخ داد، در حالی که کشور در آن زمان وزیر اقتصاد نداشت.

حملات تندروها به یک نخبه اقتصادی

نمایندگان مجلس همچنین دو استیضاح دیگر، علیه فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، و عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در دولت پزشکیان، را کلید زده اند. در صورت موفقیت یکی از این استیضاح‌ها، مجلس می‌تواند در کمتر از یک سال حداقل دو وزیر را استیضاح کند.

از زمان مطرح شدن نام سیدعلی مدنی‌زاده، برخی طیف‌های تندرو در مجلس اقداماتی علیه او آغاز کرده‌اند. مدنی‌زاده، رئیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف، از حامیان اقتصاد آزاد، بخش خصوصی واقعی و کاهش مداخله دولت در اقتصاد است. امیرحسین ثابتی، نماینده تهران، بدون نام بردن از مدنی‌زاده، گفت که بر اساس برخی اخبار، دولت قصد معرفی فردی را دارد که از نظر دیدگاه‌های اقتصادی، مشابه همتی اما با شدت بیشتری اشتباه است و سابقه اداره هیچ دستگاه یا نهادی را ندارد.

سارا فلاحی، دیگر نماینده مجلس، نیز با اشاره به قانون منع به‌کارگیری افراد در مشاغل حساس، گفته وزارت اقتصاد جایگاه بسیار مهمی است و رئیس‌جمهور باید هرچه سریع‌تر گزینه‌ای معرفی کند. شنیده‌ام فردی مدنظر بوده که فرزندش متولد آمریکا و دارای شناسنامه آمریکایی است، و این امر غیرقانونی خواهد بود.

حسین صمصامی، دیگر نماینده مجلس، در شبکه اجتماعی ایکس با استدلالی غیرمعمول نوشت: نوشین هاشمی از بنیاد Hand و مرتبط با بنیاد آمریکایی-صهیونیستی راکفلر، درباره انتخاب دانشجویان نخبه ریاضی برای آموزش اقتصاد سخن گفته است. مدنی‌زاده نیز به‌عنوان نخبه ریاضی دانشگاه شریف، از طریق این بنیاد و بدون تحصیلات پایه‌ای در اقتصاد، در مکتب شیکاگو دکترای اقتصاد گرفته است.

او در پست دیگری افزود: آیا مدنی‌زاده را نفوذی می‌دانیم؟ خیر، او را جوانی متدین و نخبه می‌دانیم، اما بارها در کلاس‌های درس گفته‌ام که اقتصاد صرفاً ریاضیات و حسابداری نیست، بلکه علمی انسانی و تحلیلی است و باید مبانی آن را با توجه به معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی آموخت. متأسفانه شبکه نفوذ غرب، نخبگان ما را از دانشگاه‌های برتر بورسیه می‌کند و در حوزه علوم انسانی تحت آموزش مبانی جهت‌دار خود قرار می‌دهد. این افراد پس از بازگشت، تحت تأثیر آموزش‌های جهت‌دار، در پست‌های کلیدی قرار می‌گیرند و می‌خواهند آن آموزه‌ها را در کشور پیاده کنند، بدون اینکه احتمال دهند برای هدفی خاص آموزش دیده‌اند.

فضا هنوز مشخص نیست

محمد فاضلی، جامعه‌شناس و چهره اصلاح‌طلب نزدیک به دولت پزشکیان، در واکنش به این اظهارات نوشت: فارغ از شخص مدنی‌زاده، رویه مکرر برخی گروه‌ها که افراد باسواد، سالم، مؤثر و کارآمد را با انگ‌هایی مانند نفوذی، غرب‌زده یا شیکاگویی حذف می‌کنند، سیاستی حساب‌شده برای تهی کردن ایران از شایستگان و تخریب ساختاری کشور است.

علیرضا نوین، عضو کمیسیون عمران مجلس هم با گلایه از تخریب زودهنگام مدنی زاده گفته: متاسفانه پیش از آن‌که فرصتی برای معرفی توانمندی‌ها و برنامه‌های وزیر پیشنهادی فراهم شود، برخی جریانات شروع به تخریب و حمله کرده‌اند. این رفتار نه‌تنها خلاف اخلاق سیاسی است، بلکه مانعی برای شکل‌گیری فضای منطقی و کارشناسی در بررسی صلاحیت افراد محسوب می‌شود. او افزود: سابقه علمی و مدیریتی قابل قبولی دارد و در حوزه اقتصاد، صاحب‌نظر محسوب می‌شود. باید به او فرصت داد تا در فضایی آرام، برنامه‌های خود را برای ساماندهی اقتصاد کشور ارائه کند.

با این حال، برخی نمایندگان تصویر متفاوتی از فضای مجلس ارائه کرده‌اند. عبدالکریم هاشمی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، گفت: جو عمومی مجلس نسبت به وزیر پیشنهادی اقتصاد هنوز مشخص نیست. امیدواریم پس از اعلام وصول نامه معرفی مدنی‌زاده، او رایزنی‌های خود را در هفته‌ای که مجلس فرصت دارد آغاز کند تا فضای مجلس درباره او روشن شود.

زهرا خدادادی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس، نیز با اشاره به معرفی وزیر پیشنهادی اقتصاد، تأکید کرده: با آقای مدنی‌زاده نشستی داشتم و ایشان از نظر علمی فردی برجسته و متخصص هستند. با این حال، ارائه دیدگاه‌های ایشان در مجلس تأثیر بسزایی خواهد داشت.

مسیر پرپیچ و خم رسیدن به وزارت برای مدنی زاده

همه این‌ها نشان از سختی مسیر مدنی‌زاده دارد. بخشی از نمایندگانی که او باید آن‌ها را قانع کند، افرادی‌اند که به جای منافع ملی یا اظهار نظرهای کارشناسی بیشتر به شعارهای جناحی خود تمرکز دارند. برخی شان، به جز آنکه دستاورد خود را در بیرون نرفتن از شهرها یا استان های خود می دانند، با نگاهی توام با شک و بی اعتمادی به «دیگری» نگاه می کنند. فرقی ندارد که این دیگری، شخصی از جریان سیاسی مغایر آنها باشد یا تحصیل کرده در دانشگاه های برتر جهان.

در حالی که تحصیل یا تدریس در دانشگاه‌هایی برجسته مانند دانشگاه شریف یا مؤسسات معتبر بین‌المللی برای بسیاری از مردم ایران یک افتخار محسوب می‌شود، این دسته نمایندگان با رویکردی شعارمحور ممکن است دست به تخریب چنین چهره‌هایی می‌زنند. دقیقا به همین دلیل است که در فضای سیاسی این دسته از نمایندگان، نمایندگان سه چهار درصدی لقب گرفته اند.

آنقدر با افکار عمومی و مردم فاصله دارند که گویا در ایران دیگری زندگی می کنند. با آنکه در همین مجلس در اقلیت هستند اما توان جهت‌ دادن به کلیت مجلس را دارند ولو اگر این جهت‌گیری گاه با منافع میلیون‌ها ایرانی هم‌خوانی نداشته باشد.

در این شرایط علی مدنی زاده، دهه شصتی که سابقه بحث و جدل با این نوع نمایندگان را نداشته، در روزهای آینده مسیر پر پیچ و خمی برای رسیدن به وزارت اقتصاد خواهد داشت.