۳ خرداد؛ روزی که بازار روغن زیر و رو شد!

در ماه‌های اخیر، بازار روغن‌های خوراکی با چالش‌های جدی و پیچیده‌ای روبرو شده است. اگرچه برخی از دلایل عنوان‌شده، مانند افزایش تقاضا یا اصلاحات مالیاتی به نظر منطقی می‌آید، ولی واقعیت نشان می‌دهد که بحران‌های عمیق‌تری مانند قاچاق، احتکار، و حتی فروش اجباری روغن به همراه اقلام غیرمرتبطی مانند رب گوجه‌فرنگی، تن ماهی، یا کیک و کلوچه، بر این بازار سایه انداخته‌اند.

مشکل تأمین؛ قفسه‌های خالی از روغن

با وجود تصویب افزایش قیمت روغن در دی‌ماه ۱۴۰۳، بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که برخی فروشگاه‌ها یا اصلاً روغن عرضه نمی‌کنند یا تنها در قالب فروشی اجباری به همراه اقلام دیگر ارائه می‌دهند. به عبارتی، برای خرید یک بطری روغن، مشتریان مجبورند کالاهای دیگری را نیز خریداری کنند. این روند نه‌تنها برای خانوارها سخت است، بلکه فشار بسیاری بر تولیدکنندگان کوچک و صنوف وارد کرده که نیاز روزانه به روغن دارند.

قیمت‌های نجومی روغن صنف و صنعت

گزارش‌ها حاکی از آن است که روغن‌های ۱۶ کیلویی صنف و صنعت که قیمت آن‌ها به صورت رسمی درج شده، با دو برابر قیمت مصوب و بدون ارائه فاکتور به صنوف فروخته می‌شوند. این اقدام غیرقانونی نه‌تنها امکان پیگیری را از خریداران سلب کرده، بلکه فضا را برای سودجویی دلالان باز می‌گذارد.

<

نظارت کمرنگ؛ تخلفاتی که ادامه دارد

حمیدرضا رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران، با تاکید بر غیرقانونی بودن فروش اجباری اعلام کرد که هیچ واحد صنفی یا فروشگاهی حق ندارد مشتری را مجبور به خرید چند کالا به صورت ترکیبی کند. او افزود که قیمت محصولات باید دقیقاً مطابق با نرخ درج‌شده باشد و تخلفات این حوزه قابل پیگیری هستند.

رستگار همچنین از سازوکارهای نظارتی موجود اشاره کرد و تأکید داشت که شهروندان می‌توانند تخلفات را از طریق شماره‌های ۱۲۴ یا ۱۳۵ گزارش دهند یا به صورت حضوری شکایات خود را به واحد نظارت اتاق اصناف ارائه دهند.

از قاچاق تا کمبود تصنعی

در شرایطی که کارخانه‌های تولید روغن در ماه‌های اخیر افزایش قیمت مصوب داشته و مواد اولیه بدون مشکل وارد شده‌اند، پرسش اساسی این است که چرا بازار با کمبود روبرو شده است؟ کارشناسان معتقدند بخشی از تولیدات روغن به قاچاق اختصاص یافته و بخشی دیگر به صورت تصنعی احتکار شده یا در فروش‌های ترکیبی عرضه می‌شود. این روند بازار را وارد مرحله‌ای از کمبود ساختگی کرده که اعتبار نظام توزیع را زیر سوال برده است.

راه‌حل اساسی؛ نیاز به اصلاح نظارت و توزیع

امروز بازار روغن به عرصه رقابت میان تولیدکنندگان، واسطه‌ها، فروشگاه‌ها و دستگاه‌های نظارتی تبدیل شده؛ رقابتی که نتیجه آن چیزی جز زیان برای مصرف‌کنندگان نهایی نیست. ادامه این شرایط، می‌تواند بحران‌های مشابه را به سایر کالاهای اساسی نیز گسترش دهد؛ مگر آنکه اقداماتی جدی و سازنده برای اصلاح نظام توزیع، حذف واسطه‌های غیرضروری و تقویت ساختار نظارتی اتخاذ شود.