خانه‌دار شدن متقاضیان نهضت ملی مسکن؛ رویایی که محقق شد
اقتصاد100- پروژه نهضت ملی مسکن که با هدف تأمین مسکن برای دهک‌های متوسط و پایین جامعه آغاز شد، به دلیل تأخیرهای طولانی‌مدت و مشکلات مدیریتی، به یکی از عوامل نارضایتی گسترده متقاضیان تبدیل شده و امید به خانه‌دار شدن را تحت تأثیر قرار داده است.
در بسیاری از استان‌ها و شهرهای کشور، با اینکه عملیات اجرایی طرح‌های نهضت ملی مسکن آغاز شده و حتی آورده اولیه از متقاضیان دریافت شده است، اما همچنان پروژه‌ها یا متوقف مانده‌اند یا با چنان سرعت کندی پیش می‌روند که امید به تحویل به‌موقع مسکن را کمرنگ کرده‌اند. برخی پروژه‌ها حتی پس از گذشت دو تا سه سال، در مراحل ابتدایی مانند خاک‌برداری و فونداسیون متوقف شده‌اند. این وضعیت در حالی رخ داده است که متقاضیان، به‌ویژه قشرهای آسیب‌پذیر، بخش عمده‌ای از ذخیره مالی خود را صرف این طرح کرده‌اند و اکنون با بلاتکلیفی و افزایش چشمگیر قیمت مسکن و اجاره‌بها، فشار بیشتری را متحمل می‌شوند.
کمبود منابع مالی؛ علت اصلی تعلل در پروژه‌ها
یکی از مهم‌ترین عواملی که به کندی اجرای این طرح انجامیده، نبود منابع مالی پایدار برای تأمین بودجه پروژه‌ها است. در حالی که در ابتدا وعده‌هایی چون اختصاص زمین رایگان، ارائه تسهیلات با سود کم و حمایت از سازندگان داده شده بود، دولت با مشکلاتی چون کمبود بودجه، نوسانات ارزی، افزایش هزینه مصالح ساختمانی و نبود شفافیت در نظام پیمانکاری رو‌به‌رو شد. این در حالی است که ناهماهنگی‌ها میان نهادهای مجری از جمله وزارت راه، استانداری‌ها و بانک‌ها نیز بر پیچیدگی و کُندی انجام کار افزوده است.
اعتراضات متقاضیان؛ جایی برای شنیدن صدای مردم
نگرانی‌های متقاضیان که درگیر این وضعیت شده‌اند، این روزها شدت بیشتری پیدا کرده است. در بسیاری از شهرها شاهد تجمعات اعتراضی بوده‌ایم و برخی دیگر نیز با نامه‌نگاری به نهادهای نظارتی یا مراجعه به رسانه‌ها، خواستار پاسخگویی مسئولین شده‌اند. دغدغه اصلی این افراد نه تنها تحویل به‌موقع مسکن، بلکه حفظ ارزش آورده‌شان در شرایط تورمی کشور است. همچنین، کاهش احتمالی متراژ یا سطح امکانات پروژه‌ها نیز نگرانی‌ها را دوچندان کرده است.
تغییرات مکرر در سیاست‌ها؛ عامل بی‌اعتمادی
یکی دیگر از مشکلات این طرح، تصمیمات غیرمنتظره‌ای بوده که شرایط ثبت‌نام و اولویت بندی را بارها تغییر داده است. حذف برخی گروه‌ها مانند مجردها از طرح و تغییرات مکرر در ضوابط باعث شده تا شائبه بی‌برنامگی و ناپایداری تصمیمات دولتی در میان مردم افزایش یابد. این مسائل باعث شده بسیاری احساس کنند که طرح نهضت ملی مسکن بیشتر تحت تأثیر تصمیمات مقطعی و سیاسی است تا برنامه‌ریزی مدون.
در مجموع، اگرچه هدف اصلی این طرح یعنی ساخت مسکن ارزان برای اقشار کمتر برخوردار کشور، ایده‌ای قابل تحسین است، اما تجربه نشان داد که بدون تأمین مالی پایدار، مدیریت دقیق و متفاوت، شفافیت و استفاده واقعی از ظرفیت بخش خصوصی، چنین پروژه‌هایی به شکست و نارضایتی ختم می‌شوند. اکنون یکی از چالش‌های اساسی دولت در این بخش، بازسازی اعتماد عمومی و جبران تأخیرات است.
<
وام‌دهی ۱۲۸ هزار میلیارد تومانی بانک مسکن
بانک مسکن اعلام کرده است که از ابتدای آغاز طرح نهضت ملی مسکن تا ۱۳ خرداد، موفق به پرداخت نزدیک به ۱۲۸ هزار میلیارد تومان وام برای ساخت واحدهای مسکونی شده است. این وام‌ها تاکنون برای ساخت ۳۷۴ هزار و ۷۱۰ واحد در قالب ۵۶ هزار و ۲۳۳ پروژه با توجه به پیشرفت فیزیکی طرح‌ها پرداخت شده است.
اولویت کنونی بانک بر روی تسریع تحویل پروژه‌هایی است که ۸۰ درصد پیشرفت داشته باشند تا از این طریق، هم مسکن‌ها زودتر به دست متقاضیان برسد و هم منابع مالی از طریق فروش اقساطی به چرخه ساخت بازگردد. بر همین اساس، تاکنون ۱۰۵ هزار و ۶۵۳ واحد به مرحله بهره‌برداری و فروش اقساطی رسیده‌اند.
قراردادهای بانک مسکن در نهضت ملی
از ابتدای اجرای این طرح تا ۱۳ خرداد امسال، بانک مسکن برای ساخت ۳۸۰ هزار و ۷۵۶ واحد در قالب ۵۷ هزار و ۳۱۵ پروژه، قراردادهایی به ارزش ۱۷۷ هزار و ۳۸۵ میلیارد تومان به امضا رسانده است. این بانک هم‌اکنون نیز به تامین مالی واحدهای معرفی شده از سوی نهادهایی از قبیل وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن و خودمالکی ادامه می‌دهد. بخشی از این واحدها مربوط به خودمالکی و برخی دیگر پروژه‌های عمومی است.
در نهایت، بانک مسکن به عنوان اصلی‌ترین نهاد تأمین اعتبار این طرح، با مسئولیت‌پذیری بالا در پروژه‌ها حضور داشته و نقش مهمی در پیشبرد اهداف نهضت ملی مسکن ایفا کرده است.
