تیر خلاصی که قلب مستاجران را شکست؛ اجاره‌بها سر به فلک کشید!

بازار اجاره مسکن در کشور، به غیر از ضوابط رسمی، همواره تحت تأثیر قواعد عرفی و غیررسمی قرار داشته که غالباً میان مالکان و مستاجران پذیرفته شده‌اند. برخی محدودیت‌ها از سوی مالکان اعمال می‌شود که گرچه از لحاظ قانونی اجباری نیستند، اما به دلیل گستردگی و رواجشان، کمتر مورد اعتراض قرار می‌گیرند. این عرف‌ها برای سال‌ها به عنوان بخشی طبیعی از فرهنگ اجاره‌نشینی تلقی شده و کمتر پرسشی در مورد آن‌ها مطرح می‌شده است.

برای مثال، تعیین تعداد افراد ساکن در خانه، منع نگهداری حیوانات خانگی یا اجاره دادن تنها به زوج‌های جوان، نمونه‌هایی از این قبیل محدودیت‌ها هستند که بخشی از قواعد نانوشته اجاره‌نشینی به شمار رفته‌اند. با وجود ایجاد محدودیت برای مستاجران، این شروط در بستر روابط مشخص میان مالک و مستاجر پدید می‌آیند.

اما در سال‌های اخیر، با افزایش چالش‌های اقتصادی و بالا رفتن هزینه‌های زندگی، شرط‌های تازه‌ای در آگهی‌های اجاره مسکن دیده می‌شود که از عرف‌های معمول گذشته فراتر رفته و به درخواست‌هایی غیرمنتظره و گاه بی‌سابقه تبدیل شده‌اند. گویی رابطه میان موجر و مستاجر رنگ عوض کرده است؛ جایی که فشار اقتصادی مستاجران را وادار به پذیرش شروطی غیرمعمول می‌کند.

<

*شروط نامتعارف مالکان برای اجاره دادن واحدهای مسکونی*

مشاهدات میدانی از آگهی‌های اجاره مسکن و گفتگو با مشاوران املاک، ابعاد تازه‌ای از وضعیت بازار اجاره را به تصویر می‌کشد. در برخی آگهی‌های منتشر شده، مالکان درخواست‌هایی غیرمعقول و بعضاً عجیب مطرح می‌کنند که حتی با وجود اجاره‌بهای بالا، خبری از تخفیف یا تسهیلات نیست.

به طور مثال، در یک مورد خاص، موجر شرط کرده که همسر مستاجر باید در مراقبت از فرزند توان‌خواه وی کمک کند. این کمک‌ها شامل جابه‌جایی، حمام کردن و سایر اقدامات ضروری برای نگهداری می‌شود. همچنین مالک شرط دیگری نیز مطرح کرده است که مستاجر تنها حق داشتن یک فرزند را دارد.

در مناطق شمالی تهران نیز، مالکانی وجود دارند که تاکید دارند مستاجر باید از طبقه اجتماعی خاصی باشد. به گفته تعدادی مشاور املاک، این نوع درخواست‌ها نمونه‌ای از شروط عجیب بازار اجاره مسکن است.

*دیدگاه مشاوران املاک نسبت به عجایب بازار اجاره*

یک مشاور املاک فعال در شمال تهران اظهار کرد: «ما با درخواست‌های بسیار عجیب از سوی مالکان مواجه می‌شویم. مثلا صاحبخانه شرط می‌گذارد که مستاجر نباید فرزند داشته باشد.»

در شرق تهران نیز یک مشاور املاک دیگر اعلام کرد که بسیاری از قراردادهای اجاره با موارد عجیب و غریب همراه شده‌اند. وی برای مثال گفت: «مالکانی هستند که شرط می‌گذارند مستاجر حق برپایی مهمانی نداشته باشد، یا رفت‌وآمد او باید ساعت مشخصی داشته باشد. برخی دیگر هم انتظار دارند مستاجر در امور نظافت راه‌پله‌ها یا حتی نگهداری از حیوان خانگی صاحبخانه کمک کند.»

یک مشاور املاک از مرکز تهران نیز تعریف کرد که برخی موجران تنها به زوج‌های جوان بدون فرزند خانه اجاره می‌دهند. وی افزود: «حتی پیش آمده که مالک شرط کند مستاجر مراقب سالمند خانواده‌اش باشد تا مبلغ اجاره‌بها کاهش یابد. این موارد بیشتر در پلتفرم‌های آنلاین یا به صورت شفاهی مطرح می‌شود و غالباً در دفاتر معتبر املاک ثبت نمی‌شود.»

<

*افزایش فشار بر مستاجران همراه با شروط نامتعارف*

برخی مستاجران از شرایط سخت و رفتار غیرمنطقی مالکان گلایه دارند. یکی از آنان گفت: «برای اجاره خانه مجبور شدم بگویم که پزشک هستم. پس از توافق اولیه، موجر در لحظه قرارداد، اجاره‌بها را افزایش داد.»

شکایت دیگر مستاجران نیز شامل افزایش ناگهانی اجاره‌بها پیش از پایان قرارداد یا بالا بردن مبلغ اجاره بدون هشدار قبلی است. این اقدامات، آن‌ها را در شرایط دشواری قرار می‌دهد و امکان پیدا کردن خانه جایگزین را بسیار پیچیده می‌کند.

چنین رفتارهایی نشان‌دهنده بی‌نظمی در بازار مسکن و روابط موجر و مستاجر است که فشار زیادی بر مستاجران وارد کرده و باعث نارضایتی‌های گسترده شده است. این وضعیت در غیاب نظارت‌های قانونی، نیازمند توجه و اصلاح جدی است تا عدالت در رابطه میان موجر و مستاجر برقرار شود.