زندگی بازنشستگان در چنگال بی‌رحم قانون!

بیش از ۴۲ میلیون نفر از مردم ایران تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی قرار دارند، اما این سازمان با بحران‌های مالی جدی دست و پنجه نرم می‌کند. دلایل بسیاری در بروز این وضعیت نقش داشته که بیشتر آن‌ها ناشی از تصمیمات نادرست سیاستگذاری بوده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که اگر وضعیت این سازمان بازنگری نشود، در آینده نزدیک نیاز خواهد بود که معادل کل بودجه دولتی برای جبران کسری منابع آن مصرف شود. این امر ضرورت اصلاح قوانین در این حوزه را بیش از هر زمان دیگری روشن کرده است.

اقدام دولت؛ افزایش سن بازنشستگی

دولت سیزدهم با هدف کاهش فشار مالی بر تأمین اجتماعی، تصمیم به افزایش سن بازنشستگی گرفت. اما این اقدام با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی کارگران و برخی از اقتصاددانان مواجه شد. آن‌ها تأکید داشتند که چنین تصمیمی نه تنها مشکل بیکاری جوانان را تشدید می‌کند، بلکه عاملی برای عمق یافتن نابرابری‌ها خواهد شد. کارشناسان بر این باور بودند که به جای افزایش سن بازنشستگی، باید قوانین موجود، مانند قانون مشاغل سخت و زیان‌آور که ناکام در دستیابی به اهداف خود بوده است، اصلاح شود.

اولیا علی بیگی، عضو هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار، درباره قانون مشاغل سخت و زیان‌آور عنوان کرد که این قانون هدف ابتدایی خود یعنی حفاظت از سلامت نیروی کار را رها کرده و به بستری برای بازنشستگی زودهنگام تبدیل شده است.

مشاغل سخت؛ از حمایت تا سوءاستفاده

علی بیگی توضیح داد که این قانون دو گروه الف و ب را شامل می‌شود. مشاغل گروه ب، مانند کار در معادن، ذاتاً سخت و غیرقابل اصلاح هستند و افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند باید پس از ۲۰ سال کار بازنشسته شوند. اما در گروه الف، با وجود امکان کاهش سختی کار، بیشتر مشاغل مورد سوءاستفاده قرار گرفته و از طریق آن بازنشستگی پیش از موعد به یک ابزار تبدیل شده است.

او تأکید کرد که منابع باید به طور عادلانه در میان کارگران توزیع شود و سوءاستفاده‌ها باید پایان یابد، زیرا این وضعیت نه تنها عدالت را برهم زده بلکه فرصت‌های شغلی جوانان را نیز از بین برده است.

ناامنی شغلی؛ عاملی تعیین‌کننده

عضو شورای اسلامی کار بر این باور است که ناامنی شغلی، یکی از اصلی‌ترین دلایل تمایل به بازنشستگی زودهنگام است. او بیان کرد: "کارگری که ۲۰ سال در یک کارگاه کار کرده، نمی‌داند قراردادش تمدید می‌شود یا خیر. این فشار روانی آن‌ها را به سمت بازنشستگی می‌کشاند. برای رفع این مشکل، باید قراردادهای موقت بازتعریف و امنیت شغلی تضمین شود تا دیگر نیروی کار مجبور به استفاده از این قوانین نشود."

اثرات منفی بازنشستگی زودهنگام بر اشتغال

علی بیگی تأکید کرد که بازنشستگی زودهنگام جمعیت شاغل را کاهش داده و فرصت اشتغال را از جوانان بیکار می‌گیرد. به گفته او، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله بیش از ۲۰ درصد است که تقریباً سه برابر نرخ بیکاری کل جامعه است.

او خواستار تجدیدنظر در قوانین مربوط به گروه "الف" و فراهم‌سازی شرایط مناسب برای بازنشستگی زودهنگام تنها برای گروه "ب" شد تا عدالت در این حوزه برقرار شود.

سیاست‌گذاری یک‌جانبه و بحران منابع

این کارشناس بحران تأمین اجتماعی را ناشی از تصمیمات یک‌جانبه دولت دانست و گفت: "اگر تصمیمات کلان در این حوزه با مشارکت نمایندگان کارگران و کارفرمایان اتخاذ می‌شد، وضعیت امروز به این حد بحرانی نمی‌رسید. اما متأسفانه دولت با اجرای سیاست‌هایی نظیر تشکیل کمیته‌های استانی برای مشاغل سخت، انحراف در قانون و تشویق به بازنشستگی زودهنگام را تسهیل کرد."

نگاه صحیح به سیاست افزایش سن بازنشستگی

وی با انتقاد از شیوه افزایش سن بازنشستگی تأکید کرد که این تغییر باید بر اساس یک نگاه همه‌جانبه اجرا شود. به گفته او: "در کشورهای پیشرفته افزایش سن بازنشستگی همراه با تضمین‌هایی مانند بیمه بیکاری صورت می‌گیرد، اما در ایران مشکلات بیکاری و ناامنی شغلی نادیده گرفته شده است."

او افزود: "در سال گذشته که افزایش سن بازنشستگی اجرایی شد، بیش از نیمی از بازنشستگی‌ها در چارچوب قانون مشاغل سخت و زیان‌آور ثبت شد، که نشان‌دهنده مشکلات جدی و پیامدهای منفی این قانون است."