بررسی چالشهای رشد شکننده تولید خودرو در ایران
اقتصاد100- رشد ۷.۷ درصدی تولید خودرو در دو ماه نخست امسال، تنها به عملکرد مثبت ایرانخودرو با مدیریت خصوصی وابسته بوده است، در حالی که سایپا و پارسخودرو افت تولید را تجربه کردهاند. این تفاوت، ضعف مدیریت دولتی در خودروسازی را برجسته میکند.

طبق اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال، تولید خودروهای سواری در کشور در دوماهه سال جاری با رشد ۷.۷ درصدی همراه بوده است. با این حال، بررسی عملکرد سه خودروساز بزرگ کشور نشان میدهد که تنها ایرانخودرو توانسته تولید خود را افزایش دهد؛ در حالی که سایپا و پارسخودرو با افت تولید مواجه بودهاند. از ابتدای واگذاری مدیریت ایران خودرو به بخش خصوصی، این نگرانی مطرح میشد که این اقدام دست کم در کوتاه مدت منجر به افت تولید این غول خودروسازی کشور شود. با این حال آمارهای منتشره خلاف این روند را نشان میدهند بهطوری که آبیپوشان جاده مخصوص در دوماه ابتدایی سال جاری ۲۶.۳ درصد رشد تولید را ثبت کردهاند. رشد محقق شده در این شرکت خودروساز را میتوان به مدیریت بخش خصوصی نسبت داد چراکه طبق اخبار رسیده، بعد از محقق شدن واگذاری ایران خودرو، مدیریت جدید بهشدت نسبت به کاهش هزینههای تولید اقدام کرده که این امر میتواند یکی از عوامل رشد تولید باشد.
با این حال اما شرکت رقیب یعنی سایپا از سال گذشته بهشدت درگیر بلاتکلیفی بوده و در مدت زمان تحت بررسی نیز افت تولید ۱۷.۲ درصدی را رقم زده است. بعد از آنکه زمان واگذاری سایپا از سال گذشته قطعی شد (خردادماه ۱۴۰۴) به نظر میرسد که این شرکت تا حدودی در بلاتکلیفی به سر میبرد.
نکته قابل توجه در تیراژ دوماهه خودروسازان، تولید قابل توجه خودروهای ناقص است. بهطوری که طی دوماه گذشته تنها ایران خودرو هزار و ۱۲۰ دستگاه خودروی ناقص تولید کرده که ۸۷۱ دستگاه آن مربوط به اردیبهشت است. دو خودروساز دیگر (سایپا و پارس خودرو) آماری در این زمینه ارائه ندادهاند اما با توجه به مشکل تامین قطعه که چندماهی است خودروسازان را درگیر کرده و همچنین سهامداری قطعهسازان در ایران خودرو، بعید نیست آمار آنها از ایران خودرو هم بیشتر باشد. از طرف دیگر خودروسازان بهشدت منتظر اصلاح قیمت هستند و اگر این اتفاق نیفتد بعید نیست که آمار افزایشی اردیبهشت در ماههای آینده متوقف شود. کمااینکه پیشتر نیز اخباری منتشر شده بود مبنی بر اینکه خودروسازان به دلیل عدم اصلاح قیمت فروش خود را کاهش میدهند. آمار کدال نیز این ادعا را تایید میکند چراکه فروش آنها نسبت به تولید فاصله قابل توجهی دارد و همگام با آن رشد نکرده است.
جزئیات تولید خودروسازان
بنابر آمار منتشرشده در سایت کدال، سه خودروساز بزرگ کشور در دو ماه ابتدایی سال مجموعا 128 هزار و 203 دستگاه خودروی سواری تولید کردهاند. این رقم در مدت مشابه سال گذشته 119هزار و 72 دستگاه بود. بنابراین خودروسازان در این مدت زمان 9 هزار و 131 دستگاه معادل 7.7 درصد خودروی سواری بیشتری تولید کردهاند که این رشد تنها به دلیل افزایش تولید ایران خودرو رقم خورده چراکه دو خودروساز دیگر در دوماهه امسال با افت تولید مواجه بودند.
ایرانخودرو توانسته از ابتدای سال تا انتهای اردیبهشت ماه 82 هزار و 611 دستگاه محصول سواری را به تولید برساند. این شرکت در دوماه ابتدایی سال گذشته، 65هزار و 392 دستگاه تولید داشت. بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یاد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد 17 هزار و 219 دستگاهی معادل 26.3 درصد را تجربه کرده است. به منوال گذشته بیشترین تولید آبیپوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد. این در حالی است که ایرانخودرو درحالحاضر فقط پژو 207 را از این خانواده به تولید میرساند.
این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی، 26هزار و 132 دستگاه پژو تولید کرده است. با توجه به تولید 29هزار و 370 دستگاهی خانواده پژو در فروردین و اردیبهشت 1403، ایرانخودروییها در تولید اعضای این خانواده افت 11 درصدی داشتهاند.
در بین دیگر محصولات ایرانخودرو، گروه سورن تیراژ 23هزار و 29 دستگاهی را در دوماه ابتدایی امسال از خود به جا گذاشته است. با در نظر گرفتن تیراژ 9 هزار و 288 دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال گذشته، ایرانخودروییها توانستهاند تولید در این گروه را حدود دو و نیم برابر کنند.
طبق آمار منتشره در سایت کدال، دنا نیز طی مدت مذکور نسبت به دوماهه سال گذشته تیراژ بیشتری داشته است. ایرانخودرو اعلام کرده طی این مدت 13هزار و 261 دستگاه دنا را به تولید رسانده است. بنابراین با توجه به تیراژ 11 هزار و 817دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال پیش، تولید دنا 12.2درصد بالا رفته است. دیگر محصول ایرانخودرو به نام رانا در مجموع در آمار دوماهه تیراژ 642 دستگاهی را ثبت کرده است این در شرایطی است که این محصول هیچ تولیدی در فروردین امسال نداشته است بنابراین این میزان تماما مربوط به اردیبهشت ماه است. این خودرو در دو ماهه سال پیش، به میزان دوهزار و 640 دستگاه تولید شده بود بنابراین تولید این محصول با افت 75.7 درصدی مواجه بوده است. علاوه بر این ایرانخودروییها طی دوماه گذشته سه هزار و 331 دستگاه هایما را مونتاژ کردهاند، این در حالی است که در مدت مشابه 1403، تیراژ این مونتاژی چینی 7 هزار و 600 دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی نیز افت 56 درصدی داشته است.
طبق آمار منتشره در کدال، ایرانخودرو در مدت زمان یادشده 13 هزار و 168 دستگاه تارا تولید کرده است. این خودروساز در دوماهه سال گذشته به میزان دوهزار و 878 دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود. بنابراین تولید تارا در این مدت زمان 4.6 برابر شده است. در آمار تولید ایرانخودرو آیتمی به نام خودروهای تولیدی تجارینشده سایتها وجود دارد که به خودروهای ناقص اشاره داشته و عدددرجشده در مقابل آن، هزار و 120 دستگاه است. همچنین بخش دیگری به نام «دیگر محصولات» تعریف شده که تولید ایرانخودرو در این بخش سه هزار و 48دستگاه بوده است.
سری هم به سایپا بزنیم. دومین خودروساز بزرگ کشور در دوماه گذشته 32 هزار و 326 دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان 39 هزار و 26 دستگاه بوده است. بنابراین در این مدت زمانی نارنجیپوشان جادهمخصوص 6 هزار و 700دستگاه، معادل 17.2 درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشتهاند. بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در دو ماه ابتدایی سال به خانواده ایکس 200 (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته است. طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت 26 هزار و 22 دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده است. این رقم در مدت مشابه سال پیش 30 هزار و 123 دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان 13.6درصد کمتر شده است.
سایپا همچنین توانسته در مدت مذکور 6 هزار و 306دستگاه از خانواده شاهین را به تولید برساند. این در حالی است که دوماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین 8هزار و 903 دستگاه بود. بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش بیش از 29 درصدی داشته است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحت بررسی تنها همین دو گروه خودرویی را به تولید رسانده است.
پارسخودرو به عنوان سومین خودروساز بزرگ کشور در دوماهه امسال، 13هزار و 266دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. در مقایسه با تیراژ 14 هزار و 654 دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت هزار و 388 دستگاه معادل 9.5 درصد کمتر شده است.
پارسخودرو در فروردین و اردیبهشت تنها سهند و گروه Q200 را به تولید رسانده است. طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q200 پارسخودرو تیراژ 11 هزار و 487 دستگاهی در دوماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال 1403 با تیراژ 13 هزار و 976 دستگاهی، از افت 17.8 درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد. پارس خودروییها در این ماه هیچ تولیدی از ساینا S نداشتهاند. خودروساز سوم ایران همچنین در دوماه ابتدایی سال هزار و 779 دستگاه سهند را به تولید رسانده است. سهند در مدت مشابه سال گذشته تنها 132 دستگاه تولید شد.
تولید ماهانه خودروسازان
تولید خودروی سواری در اردیبهشت نسبت به فروردین رشد قابل توجهی داشته که با توجه به تعطیلی نیمی از ماه در فروردین، این موضوع کاملا طبیعی است. بر این اساس خودروسازان در فروردین ماه 44 هزار و 723 دستگاه محصول سواری را تولید کرده بودند، اما در اردیبهشت ماه، تیراژ آنها به 83 هزار و 640 دستگاه رسیده است.
بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته 87درصد افزایش یافته است. ایرانخودرو به عنوان بزرگترین خودروساز کشور در فروردین ماه 29 هزار و 107 دستگاه تولید خودروی سواری داشته است. این در شرایطی است که تیراژ اردیبهشت به 53 هزار و 504 دستگاه میرسد، بنابراین آبیپوشان جاده مخصوص در این مدت زمان رشد 24 هزار و 397 دستگاهی و 84 درصدی در تولید خودروی سواری داشتهاند.
سایپا نیز تولید 21 هزار و 290 دستگاهی در ماه میانی بهار داشته که در مقایسه با تیراژ 11 هزار و 136 دستگاهی فروردین رشد 10 هزار و 154 دستگاهی و 91 درصدی را به خود میبیند. همچنین پارسخودرو که تولید 4 هزار و 480 دستگاهی در فروردین ماه داشت، طی ماه گذشته 8هزار و 846 دستگاه خودروی سواری تولید کرده تا رشد تولید آن طی اردیبهشت ماه به 4 هزار و 480 دستگاه معادل 97.4 درصد، برسد.