لطف ناخواسته اتباع افغان/ آیا ارزانی شدید در راه ایران است؟

افزایش جمعیت اتباع افغان در ایران، بخصوص در مناطق شهری، تأثیرات قابل توجهی بر بازار اجاره مسکن و قیمت‌ها داشته است. با توجه به شیوه زندگی و فعالیت اقتصادی این جمعیت، پیامدهای حضور آنان در بخش املاک محسوس است و توجه کارشناسان و مسئولان را به خود جلب کرده است.

فشار بر بازار اجاره مسکن

بسیاری از اتباع افغان در ایران در خانه‌های استیجاری یا خوابگاه‌های خودگردان زندگی می‌کنند، که در نتیجه باعث ایجاد فشار بر بازار اجاره مسکن، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار شده است. این موضوع منجر به رشد تقاضای سکونت می‌شود، اما اغلب این تقاضا به بخش اجاره محدود است زیرا توانایی مالی کافی برای خرید ملک ندارند.

برخی مالکان، با توجه به این نیاز دائمی اتباع، قیمت اجاره‌بها را بالا می‌برند. این رشد قیمت‌ها به‌ویژه در مناطقی که تمرکز جمعیتی اتباع افغان بیشتر است، شدت بیشتری پیدا کرده است. در نتیجه، می‌توان حضور این گروه را یکی از عوامل مؤثر در افزایش قیمت اجاره مسکن دانست، اما نه به‌عنوان تنها دلیل.

اثرگذاری طرح ساماندهی اتباع

دولت ایران با اجرای طرح‌های ساماندهی اتباع خارجی غیرمجاز، تلاش کرده است تا وضعیت بازار مسکن را بهبود بخشد. این طرح‌ها، از جمله اخراج اتباع غیرمجاز و کاهش تمرکز جمعیتی آنان در مناطق پرجمعیت، باعث شده است در برخی نقاط به‌ویژه جنوب تهران، کاهش قابل توجهی در اجاره‌بها مشاهده شود.

طبق گزارش عضو هیئت نمایندگان اتاق اصناف ایران، این طرح علاوه بر کاهش اجاره‌بها، باعث کنترل نوسانات قیمتی در بخش املاک بوده و فشار ناشی از حضور غیرمجاز اتباع را تا حدی کاهش داده است.

نقش سامانه کاتب در کاهش تخلفات

از تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۳، سامانه ثبت معاملات املاک موسوم به کاتب راه‌اندازی شده است تا از تخلفات در بازار املاک جلوگیری کند. این سامانه نقش مؤثری در کاهش تخلفات حوزه املاک ایفا کرده است، اما اخیراً اختلالاتی در دسترسی به این سامانه و برخی امکانات آن از جمله ثبت اسناد دفترچه‌ای به وجود آمده است که مشکلاتی برای مشاوران املاک ایجاد کرده است.

با این حال، تلاش‌ها برای رفع این مشکلات و بازگشت سامانه به حالت عملیاتی ادامه دارد. همچنین اتحادیه مشاوران املاک و اتاق‌های اصناف به شکایات و گزارش‌های شهروندان رسیدگی می‌کنند تا مشکلات موجود در این حوزه را کاهش دهند.

تأثیر اخراج اتباع غیرمجاز بر بازار مسکن

اخراج اتباع غیرمجاز و کاهش تمرکز آنان در برخی مناطق، به ویژه حاشیه‌نشینی‌های جنوب تهران، باعث شده است بازار اجاره مسکن کمی به تعادل برسد. این سیاست دولت تأثیر مستقیمی بر کاهش اجاره‌بها در این مناطق داشته و فشار ناشی از حضور غیرمجاز اتباع را کاهش داده است.

موضوع اثر منطقه

تأثیر حضور اتباع بر اجاره‌بها	افزایش نرخ اجاره‌بها	مناطق کم‌برخوردار و جنوب تهران
طرح ساماندهی اتباع	کاهش محسوس اجاره‌بها	مناطق پرجمعیت
راه‌اندازی سامانه کاتب	کاهش تخلفات مرتبط با املاک	کشور

در نهایت، با اجرای سیاست‌های نظارتی و استفاده از ابزارهای دیجیتال مانند سامانه کاتب، انتظار می‌رود بازار اجاره مسکن در ایران هرچه بیشتر به سمت تعادل و شفافیت حرکت کند. این اقدامات نه تنها باعث کاهش فشار بر اجاره‌بها شده، بلکه از تخلفات مربوط به فروش و اجاره املاک نیز جلوگیری کرده است.