سه‌گانه تورم، تحریم و تاب‌آوری/ آیا اقتصاد ایران آماده سال ۱۴۰۴ است؟

سال ۱۴۰۴ با این حال آغاز شد که هیچ‌یک از اهداف پیش‌بینی شده در برنامه چشم‌انداز برای تبدیل ایران به کشور اول منطقه تحقق نیافته است. تشدید تحریم‌ها علیه ایران و تغییر سیاست‌های اقتصادی و سیاسی از سال ۱۳۸۴ با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، اهداف مد نظر را در حد ایده و آرمان نگه داشت و ایران در مقایسه با کشورهای منطقه وضعیت مطلوبی ندارد.

ولی‌الله سیف، رئیس کل اسبق بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری خبرآنلاین تأکید دارد که یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی اقتصاد ایران تورم است، اما اشاره می‌کند که شرایط دولت چهاردهم دشوار است و نقد از خارج گود مشکل‌ساز خواهد بود. وی توصیه می‌کند که نهادهای حاکمیتی با دولت همکاری کنند. دولت نیازمند همراهی و مشارکت جامعه است و شفاف‌سازی و رفع ابهامات مهم است. کاهش دخالت دولت در اقتصاد و تقویت نظارت، از بین بردن زمینه‌های فساد، کاهش نرخ‌های دستوری و شفاف‌سازی خدمات دولتی اهمیت زیادی دارد. شناسایی و برخورد با فساد نیز اعتماد عمومی را تقویت می‌کند.

وی درباره تورم توضیح داد که تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی و بین‌المللی است و پیش‌بینی دقیق آن دشوار است. رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که اقتصاد ایران همچنان با نرخ تورم بالا روبه‌رو خواهد بود. دستیابی به تورم تک رقمی بدون تغییرات اساسی در سیاست‌های اقتصادی یا کاهش تحریم‌ها بعید است.

ساختار بودجه، ناترازی‌های نظام بانکی و رابطه اقتصادی نامناسب با جهان از جمله عواملی هستند که کنترل تورم را دشوار می‌کنند.

ساختار تصمیم‌گیری نیازمند احیاست

احمد عزیزی، اقتصاددان و مدیر اسبق بانک مرکزی، بیان کرد که ناکارآمدی ساختار و سیستم تصمیم‌گیری چالش اصلی است. او بر این باور است که دولت باید به‌سرعت اقدامات ویژه‌ای برای بازگرداندن قدرت تصمیم‌گیری به ساختار اقتصاد ایران انجام دهد. اولویت نظام تصمیم‌گیری باید شناسایی و برنامه‌ریزی برای آن انجام شود.

وی به ناکارآمدی سیستم تصمیم‌گیری در ایران اشاره کرد و توضیح داد که کشورهایی زیادی از مشکل تورم عبور کرده‌اند، اما ایران به دلیل عدم وجود سیستم تصمیم‌گیری یکپارچه با مشکل روبروست.

تورم اسم رمز بحران

محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، خاطرنشان کرد که چالش اصلی اقتصادی سال آینده نرخ تورم خواهد بود؛ به عبارت دیگر، افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم، بالاترین اولویت را دارد.

بحران اقتصاد راه حل اقتصادی ندارد

مرتضی افقه، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران، تأکید کرد که چالش اصلی اقتصادی ایران در سال آینده ناشی از بحران در روابط خارجی است، نه صرفاً مسائل اقتصادی. تحریم‌ها و فشار حداکثری اثرات جدی بر اقتصاد گذاشته‌اند.

وی ادامه داد که تحولات منطقه‌ای و تقاضا برای ارز و دارایی‌ها باعث بی‌ثباتی می‌شود. در صورتی که این مشکلات حل نشود، تحریم‌ها و عدم وجود روابط مالی مرتبط با FATF مشکلات اصلی خواهند بود.

نگرانی از معیشت مردم

حسین راغفر، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، نیز تأکید کرد که مهم‌ترین بحران اقتصاد ایران کاهش قدرت خرید و مشکل معیشت مردم است. وی تأکید کرد که اصلاح قیمت ارز و کاهش شدید آن می‌تواند به حل این مشکل کمک کند.

مهمترین چالش اینجاست؛ تورم

احمد حاتمی یزد، کارشناس اقتصادی و مدیر پیشین بانکی، نیز یادآور شد که چالش اصلی اقتصادی کشور در سال آینده همان تورم خواهد بود و راهکارهای حل این بحران باید توسط دولت اندیشیده شود.

هم کسری بودجه هست هم اضافه برداشت

بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی و مدیر پیشین بانکی، بیان کرد که کسری بودجه و برداشت بانک‌ها چالش‌های اصلی هستند و کاهش هزینه‌ها مهم‌ترین راهکار است. وی بر احیای طبقه متوسط تأکید کرد تا فشارهای تورمی کمتر شود.

ضرورت توجه به تولید

مرتضی عزتی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، به اهمیت تولید در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت که تا زمانی که تولید بهبود نیابد بقیه جنبه‌ها تغییر نخواهند کرد. افزایش تولید نیازمند سرمایه‌گذاری است و این موضوع باید به عنوان یکی از چالش‌های اصلی کشور باقی بماند.