افشای پیش‌بینی نوبخت درباره نرخ وحشتناک دلار در سال ۱۴۰۴

محمدباقر نوبخت، استاد دانشگاه و رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه، در همایش مدرسه کسب و کار آیا به بیان مفاهیم رشد و توسعه و تفاوت آن‌ها پرداخت. وی توضیح داد که مفهوم رشد اقتصادی تاریخچه‌ای دو الی سه قرنی دارد، اما مفهوم توسعه فقط حدود ۷۰ تا ۸۰ سال است مورد توجه قرار گرفته و مسئله عدالت اقتصادی نیز از سال ۱۹۷۵ مطرح شده است. به گفته نوبخت، از دهه ۱۹۹۵ به بعد اندیشمندان شرقی ایده تازه‌ای را مطرح کردند که مسئله اصلی تولید و توزیع نیست بلکه ایجاد بستر برای شکوفایی استعدادها و فراهم کردن آزادی برای تحقق آنها اهمیت دارد. این مفهوم به عنوان توسعه انسانی شناخته می‌شود.

ایران در جایگاه ۷۸ شاخص توسعه انسانی

این استاد اقتصاد اشاره کرد که آمارتیاسن توسعه را به عنوان آزادی می‌بیند و ایران در شاخص توسعه انسانی در جایگاه ۷۸ جهانی قرار دارد. وی افزود که ایران روزگاری توانسته بود به رتبه ۶۰ برسد؛ با این حال، در سال‌های اخیر در این شاخص نزول کرده و باید جایگاه کشورهایی نظیر ترکیه و عربستان را پشت سر بگذارد.

نوبخت همچنین به اسناد فرادستی کشور اشاره کرد و خاطرنشان کرد که توسعه‌ای که مدنظر ایران است شامل رفاه مادی و استقرار مردم‌سالاری دینی، امنیت ملی، سامانه دفاعی، بهره‌مندی از محیط زیست مطلوب، شاخص‌های بهداشتی و آموزشی و جایگاه اقتصادی پیشرو می‌شود. این‌ها وعده‌هایی است که مسئولان کشور به مردم داده‌اند و برای تحقق آنها تلاش می‌کنند.

نقش دولت در توسعه اقتصادی

رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه گفت نقش دولت در توسعه اقتصادی وابسته به مکتب اقتصادی مورد قبول دولت است. وی تاکید کرد که کیفیت دولت تعیین‌کننده نحوه رسیدن به اهداف اقتصادی است و ایران باید مشخص کند که کدام نظام اقتصادی را قبول دارد. وی افزود که ایران نظام اقتصادی مختلط دولت-بازار دارد که در آن مدیریت خصوصی همراه با نظارت دولت و حفظ محیط رقابتی اجرا می‌شود.

وی ادامه داد که دولت نمی‌تواند کاملاً وابسته به مکتب بازار باشد و باید در چارچوب سیستم دولت-بازار به توسعه اقتصادی پرداخته شود. با این حال، وی بیان کرد که علاوه بر نقش دولت، بنگاه‌های اقتصادی نیز باید مطابق نوع تولید خود نقش‌آفرینی کنند و توسعه اقتصادی کشور وابسته به عملکرد بنگاه‌ها است.

ضرورت رفع تحریم‌ها برای نجات اقتصاد

نوبخت تاکید کرد که رفع تحریم‌ها می‌تواند اقتصاد ایران را از مرگ نجات دهد. وی گفت زندگی ممکن است با قطع برق چندساعته ادامه یابد، اما این زندگی نیست و چنین وضعیتی نشانه توسعه اقتصادی محسوب نمی‌شود. وی افزود که آن‌هایی که خواستار رفع تحریم‌ها هستند نباید خودفروخته یا ترسو تصور شوند، بلکه افراد عاقلی هستند که برای نجات اقتصاد راهکار دارند.

پیش‌بینی نرخ ارز در سال‌های آینده

نوبخت اشاره کرد که طی سال‌های ۹۴ تا ۹۷ نرخ ارز زیر چهار هزار تومان بوده و نوسانات اندکی داشته است. وی افزود که در دوره ریاستش در سازمان برنامه و بودجه دو سناریو برای نرخ ارز ارائه شده بود. طبق این پیش‌بینی‌ها، در صورت رفع تحریم‌ها نرخ ارز می‌توانست به رشد طبیعی برسد. اما در صورت ادامه تحریم‌ها نرخ ارز در سال‌های آینده شامل افزایش شدید خواهد بود. او گفت که پیش‌بینی می‌شد نرخ ارز در سال ۱۴۰۳ به ۷۰ هزار تومان برسد و اگر این روند ادامه یابد قیمت دلار تا سال ۱۴۰۴ ممکن است به ۱۱۰ یا حتی ۱۷۸ هزار تومان برسد. نوبخت ابراز امیدواری کرد که مشکلات حل شوند و از رسیدن به چنین اعدادی جلوگیری شود.

گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول و اقتصاد ایران

معاون پیشین رئیس جمهور همچنین درباره تحقق پیش‌بینی‌ها درباره میزان فروش نفت، انتشار اوراق و دریافت مالیات‌ها ابراز تردید کرد و با اشاره به گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول درباره میزان رشد اقتصادی ایران امیدوار بود که با تغییرات پیش‌رو کشور از شرایط سخت اقتصادی خارج شود.

گذر به اقتصاد دانش‌بنیان

نوبخت به گزارش موسسه آمریکایی مکنزی در سال ۲۰۱۶ اشاره کرد که به پتانسیل‌های اقتصاد ایران و چالش‌ها و فرصت‌های آن پرداخته بود. وی بر ضرورت گذر به اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی و توسعه زیرساخت‌های کشور تاکید کرد. نوبخت گفت که توجه به توسعه صنایع داخلی برای رقابت در سطح بین‌المللی باید در اولویت قرار گیرد.