سینمای ایران با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند

به گفته دست‌اندرکاران، چهل‌و‌یکمین جشنواره فیلم فجر قرار است کمتر از چهار ماه دیگر برگزار ‌شود. جامعه به دلایل روشنی میل و انگیزه‌ای برای دنبال کردن رویدادهای هنری مانند فیلم فجر را ندارد. بسیاری از هنرمندان مثل سایر اقشار جامعه به وضعیتی که در آن به سر می‌بریم معترضند. مواجهه وزارت ارشاد با این اعتراض‌ها موجب شده تا بخشی از بدنه اصلی سینمای ایران از کار محروم و یا به دلایل مختلفی از ساخت فیلم صرف نظر کنند. 

وضعیت اقتصاد سالن‌های سینما که در دوران کرونا به مرز ورشکستگی رسیده بود این روزها و با رخدادهای پیش‌آمده در سطح کشور، عملاً ورشکسته شده است و پیشنهاد فروش نیم‌بهای بلیت به مدت دو هفته هم هشداری در این‌باره می‌دهد. بسیاری از سالن‌ها تعطیل و کارمندان آنها تعدیل شده‌اند. فیلم‌هایی که سالهای قبل در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده بود هنوز فرصت اکران پیدا نکرده‌اند و اگر هم فرصت اکران پیدا کنند تماشای فیلم دغدغه امروز مردم نیست. نه تنها در سینما که در شبکه‌های وی.او.دی‌ هم میلی برای تماشای فیلم نیست.

 طی سه سال گذشته بسیاری از فیلمسازان مستقل سینمای ایران فضایی برای تهیه و ساخت فیلمشان به دست نیاورده‌اند و اگر فیلمی ساخته شده و در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده است سرنوشت اکرانش مشخص نیست. سینما به محل ساخت و اکران فیلم‌هایی بدل شده که مورد حمایت دولت و نهادهای دولتی هستند. این فیلم‌ها معمولاً درباره موضوعات مشخصی ساخته می‌شوند. بیشتر در حوزه دفاع‌مقدس و یا مسائلی چون فرزندآوری و غیره که دغدغه‌های امروز جامعه را پوشش نمی‌دهند و بیشتر نقش دستوری دارند تا از دل خود جامعه جوشیده باشد. فیلمی که نمی‌تواند سیمای جامعه‌اش باشد و بیشتر موضوعاتش ناظر بر محدوده‌های ایدئولوژیک مورد نظر حاکمیت است در چنین شرایطی به هیچ وجه نمی‌تواند میلی برای تماشا ایجاد کند مگر برای یک قشر خاص.

 قشری که البته امروز تمایل فراوانی برای ترغیب سایر سینماگران برای حضور و شرکت در جشنواره فیلم فجر دارند. دائم بر واژگانی چون آشتی و وفاق ملی در حوزه فرهنگ سخن می‌گویند و معتقدند نباید با چنین رویدادهایی برخورد سیاسی داشت. حال آن‌که این رویداد در بطن سیاست تعریف شده و اساساً در طول همه این سالها سیاست به شکل کلان راهبر آن بوده است.

 زمانی که بسیاری از فیلمسازان کوتاه فیلم‌های خود را از جشنواره فیلم کوتاه تهران بیرون می‌کشند و از حضور در جشنواره انصراف می‌دهند، قطع به یقین مواجهه سینماگران با شرایط موجود و حضور در جشنواره فیلم فجر هم در همین مسیر اتفاق خواهد افتاد. تحریم جشنواره و عدم حضور در آن اتفاقی نیست که تا به حال در این عرصه رخ نداده باشد.

اگرچه قشر خاص هم ‌راستا با ایدئولوژی حاکمیت به شکلی کاملاً محفلی سعی در برگزاری جشنواره‌های سینمایی دارند اما جشنواره فیلم فجر با توجه به شرایط پر تنش و تعلیق امروز صرفاً رویدادی است که اگر هم برگزار ‌شود، به احتمال زیاد به فضایی برای نمایش فیلم‌هایی در می‌آید که با بودجه دولت ساخته شده و موضوعات مشخصی دارند. فیلم‌هایی که بی‌دغدغه بازگشت سرمایه و صرف اقتصادی با هزینه‌های هنگفت ساخته می‌شوند. 

سینمایی که بیشترین تولیدات یک سال اخیرش در وجه دولتی مربوط به آثاری با موضوعات مورد تاکید حاکمیت است، در این شرایط به دلیل عدم تنوع در ژانر و ساخت سینمای رغبت‌انگیزی نیست و به همین نسبت جشنواره فیلم فجر آن هم همین وضعیت را دارد. اگر این جشنواره برگزار شود قطع به یقین پایش را از یک دورهمی محفلی برای یک قشر خاص فراتر نمی‌گذارد. در شرایطی که صنعت سینمای ایران به واسطه وضعیت نامساعد اجتماعی و اقتصادی هر لحظه با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند.