بحران برق کشور؛ زنگ خطر برای فاجعه‌ای قریب‌الوقوع

شرایط بحرانی در حوزه برق کشور و خطرات ناشی از آن باعث نگرانی‌های فراوان شده است. علی شاه‌محمدی، متخصص انرژی، با ارائه آمارهایی نگران‌کننده به بررسی این مسأله پرداخته است. ظرفیت شبکه برق کشور به طور رسمی نزدیک به ۹۴,۵۰۰ مگاوات گزارش شده اما تولید واقعی، فاصله زیادی با این رقم دارد و به بیشتر از ۶۳,۴۰۰ مگاوات نمی‌رسد.

خاموشی‌های ناخواسته

سال ۱۴۰۳ شاهد این بودیم که نیاز مصرف برق کشور به حدود ۸۰ هزار مگاوات رسیده بود، اما ۱۷ هزار مگاوات خاموشی اعمال شد که با عنوان مدیریت مصرف تعبیر گردید. چنین شرایطی در سال‌های پیشِ رو نگرانی‌های بسیار جدی درباره تأمین برق به‌خصوص در فصل‌های گرم ایجاد می‌کند.

نیاز شدید به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر

از نگاه کارشناسان، نیروگاه‌های حرارتی همچنان نقش مهمی در تأمین برق دارند اما ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر بسیار محدود است. این ظرفیت حدود ۱,۷۰۰ مگاوات است که تنها ۱.۸ درصد از ظرفیت نامی شبکه را به خود اختصاص می‌دهد. این میزان، به‌هیچ‌وجه توانایی تأمین کسری ۲۰ هزار مگاواتی برق کشور را ندارد و سرمایه‌گذاری‌های جدی برای رفع این مشکل نیاز است.

شاه محمدی همچنین پیش‌بینی کرد که در چهار سال آینده خاموشی‌ها به امری عادی تبدیل شود، مگر اینکه اقدامات اساسی در مدیریت مصرف و افزایش تولید برق انجام گیرد.

 

چالش‌های بزرگ اقتصاد برق

وجود مشکلات اساسی در اقتصاد برق از جمله دلایلی است که حل این بحران را دشوار می‌کند. شاه محمدی معتقد است که بازار فعلی به دلیل مداخلات دولتی، مسیر توسعه طبیعی خود را پیدا نکرده است. به طور مثال، گواهی‌های صرفه‌جویی و سازوکارهای مرتبط با آنها باید به گونه‌ای تنظیم شوند که عرضه و تقاضا در بازار برق تنظیم شده و رقابت واقعی شکل گیرد.

ناکامی بورس انرژی

وی همچنین به ناکارآمدی سیستم بورس انرژی انتقاد کرد. به اعتقاد او بازار برق در ایران دچار مداخلات دولتی فراوان است. شرکت‌های تولید برق و توزیع که ظاهراً خصوصی معرفی می‌شوند، تحت تأثیر شرکت توانیر و سهام ممتاز آن، عملاً شمایل دولتی دارند. از سوی دیگر، نیروگاه‌های دولتی که ۴۰ درصد از تولید برق کشور را به خود اختصاص داده‌اند، قدرت نسبی بالایی در بازار برق دارند.

این مداخلات و مشکلات ساختاری، باعث شده است که ایران به صورت جدی با بحران برق مواجه باشد و بسیاری از چالش‌ها هنوز راه‌حل مناسبی پیدا نکرده‌اند.