قانون تامین اجتماعی/ بیمه اجباری و اختیاری چگونه تعیین می‌شود؟

سازمان تامین اجتماعی یکی از مهم‌ترین نهادهای بیمه‌ای در ایران است که وظیفه اصلی آن پوشش و حمایت از کارگران و حقوق‌بگیران به صورت اجباری و همچنین از صاحبان حرف و مشاغل آزاد به صورت اختیاری است.

این سازمان بر اساس قانون، یک نهاد عمومی غیردولتی محسوب شده و منابع مالی لازم برای ارائه خدمات آن، عمدتاً از طریق حق بیمه‌ها تامین می‌شود، که سهمی از آن توسط بیمه شده، کارفرما و دولت پرداخت می‌گردد.

تعهدات و خدمات اصلی سازمان تامین اجتماعی

خدماتی که سازمان تامین اجتماعی ارائه می‌دهد شامل موارد متعددی است، از جمله:

حمایت در برابر حوادث، بیماری‌ها و بارداری

پرداخت مستمری بازنشستگی، مستمری از کار افتادگی و مستمری بازماندگانارائه مقرری بیمه بیکاری، غرامت دستمزد ایام بیماری و ایام بارداریکمک هزینه‌های ازدواج، کفن و دفن و تامین وسایل کمک پزشکی

تقسیم‌بندی بیمه‌شدگان تامین اجتماعی

افرادی که تحت پوشش این سازمان قرار می‌گیرند، به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شوند:

بیمه شدگان اجباری: کارکنانی که به صورت حقوق‌بگیر مشغول به کار هستند.

بیمه شدگان اختیاری: افرادی که به دلایل مختلف از بیمه اجباری خارج شده و خود تصمیم به ادامه بیمه گرفته‌اند.

بیمه شدگان خاص: شامل گروه‌هایی مانند رانندگان، بافندگان، کارگران ساختمانی و زنبورداران.

بیمه شدگان حرف و مشاغل آزاد: صاحبان مشاغل آزاد یا خویش‌فرما.

بیمه توافقی: افراد یا گروه‌هایی که با توافق میان سازمان تامین اجتماعی و نهادهای دیگر تحت پوشش قرار گرفته‌اند.

بیمه بیکاری: برای کسانی که بدون اراده بیکار شده‌اند و آماده کار هستند.

آمار بیمه‌شدگان تامین اجتماعی

بر اساس آمارها، تعداد بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی به بیش از ۴۷ میلیون نفر می‌رسد:

نوع بیمه تعداد بیمه‌شدگان

بیمه شده اصلی	۱۶ میلیون و ۵۳۱ هزار نفر
بیمه شده تبعی	۲۳ میلیون و ۹۲۷ هزار نفر

تفاوت بیمه‌های اجباری و اختیاری

بیمه اجباری شامل افرادی است که بر اساس دستور کارفرما در محلی مشخص مشغول به کار بوده و حقوق دریافت می‌کنند. حق بیمه این افراد توسط کارفرما پرداخت می‌شود.

بیمه اختیاری نیز به کسانی اشاره دارد که به دلایل مختلف از بیمه اجباری خارج شده‌اند ولی با تصمیم شخصی و قرارداد فردی، نسبت به ادامه بیمه اقدام می‌کنند.

انواع حق بیمه تامین اجتماعی

حق بیمه تامین اجتماعی به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود:

حق بیمه اجباری: پرداختی کارفرما به ازای هر یک از کارکنان.

حق بیمه مشاغل خاص: بیمه‌هایی مخصوص برخی مشاغل مانند رانندگان.

حق بیمه مشاغل آزاد: پرداختی افراد برای بیمه شخصی اختیاری.

حق بیمه پیمانکاری: پرداختی بر اساس قراردادهای پیمانکاری.

تغییرات دستمزد و حق بیمه تامین اجتماعی

براساس بخشنامه‌های جدید، حداقل دستمزد روزانه مبنای حق بیمه در سال ۱۴۰۴ مبلغ ۳میلیون و ۴۶۳هزار ریال تعیین شده است. همچنین، حداقل مقرری بیمه بیکاری نیز معادل همین مبلغ خواهد بود.