پرونده بازگشت آمریکا به برجام رسما بسته شد

به گزارش اقتصاد100، «رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک جلسه تخصصی با موضوع «چالش‌های هسته‌ای در اوکراین، ایران و کره شمالی» درباره مسائل مختلف مربوط به برنامه هسته‌ای ایران اظهارنظر کرد. 

گروسی در بخشی از اظهاراتش در این نشست که دوشنبه در «اندیشکده امور بین‌الملل سوئد» برگزار شد در نقش سخنگوی دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا ظاهر شد و عدم بازگشت دولت او به برجام را توجیه کرد. 

او در بخشی از این جلسه به توضیح درباره سوال یکی از کارشناسانی پرداخت که از او درباره دلیل عدم بازگشت دولت کنونی آمریکا به برجام بر اساس وعده‌های انتخاباتی‌اش پرسیده بود.

دولت آمریکا در دوران ریاست «دونالد ترامپ» در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای برجام خارج شد و ضمن اعمال تحریم‌های متوقف شده ذیل این توافق، تحریم‌های دیگری علیه ایران وضع کرد.

«جو بایدن» در دوران رقابت‌های انتخاباتی ضمن اذعان به شکست سیاست‌های ترامپ در قبال ایران بارها گفته بود که در صورت انتخاب شدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا کشورش را به توافق هسته‌ای بازخواهد گرداند. 

او با وجود این، بعد از ورود به کاخ سفید به عنوان رئیس‌جمهور گفت به دنبال دستیابی به یک «توافق طولانی‌تر و قوی‌تر» به جای برجام است. 

واشنگتن علی‌رغم برگزاری چندین دور مذاکرات غیرمستقیم با ایران در وین برای فراهم کردن زمینه‌های اجرای کامل توافق هسته‌ای تا کنون از بازگشت به این توافقِ مورد تأییدِ شورای امنیت سازمان ملل متحد خودداری کرده است.

آخرین دور این مذاکرات مردادماه سال گذشته برگزار شد اما بعد از آن دچار وقفه شده است. تحلیلگران می‌گویند برخی عوامل مانند فشارهای رژیم صهیونیستی، اختلافات با کنگره و مشکلات داخلی در آمریکا دلیل بی‌میلی دولت بایدن برای بازگشت به برجام بوده است. 

رافائل گروسی تصریح کرد: «درباره سوال دیگر که به توانایی برای بازگشت به برجام مربوط می‌شود اجازه بدهید این را بگویم که حتی در آغاز به کار دولت در سال ۲۰۲۱ در واشنگتن آنها داشتند از یک برجامِ طولانی‌تر و قوی‌تر صحبت می‌کردند.»

وی در ادامه به توجیه رفتار دولت بایدن پرداخت و گفت: «بنابراین آنها درست از همان آغاز برای آن شرط می‌گذاشتند چون می‌دانستند که برجامی که در سال ۲۰۱۵ امضا شده بود، بعد از خروج [آمریکا] از آن در سال ۲۰۱۸ و بعد از گذشت نزدیک به ۳ سال که ایران اقدام به غنی‌سازی مواد هسته‌ای بیشتری در سطوح بالاتر کرده بود احتمالاً دیگر آن اثر لازم را نداشت.»

وی اضافه کرد: «البته از لحاظ سیاسی نمی‌شد گفت که ما برجام را دور می‌اندازیم، چون آن توافق هنوز در آنجا بود. اما این دیدگاه... این درک وجود داشت که لازم بود نوعی اصلاحات [در توافق] اعمال شوند.»

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش عمل کرد، اما بعد از آن اعلام کرد به موجب مفاد مندرج در برجام تعهداتش ذیل این توافق را کاهش خواهد داد.

ایران بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

اقدامات ایران ذیل بندهایی از برجام انجام شده‌اند که به تهران حق می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف‌های دیگر به تعهدات و وعده‌هایش اجرای تعهدات خودش را کاهش دهد.

تهران با وجود این بارها تأکید کرده است که گام‌های جبرانی این کشور برگشت‌پذیرند و در صورت عمل کردن آمریکا به تعهداتش آنها را به عقب خواهد برگرداند.

گروسی در ادامه اظهاراتش برای توجیه اقدام دولت آمریکا در عدم بازگشت به برجام گفت: «بعضی وقت‌ها در دیپلماسی شما نمی‌توانید بگویید برجام را کنار می‌گذارید؛ ممکن است لازم باشد آن را تعدیل، اصلاح و تنظیم کنید یا پروتکل‌های و ضمیمه‌هایی و چیزهایی از این قبیل برای آن در نظر بگیرید، زیرا شاید [آن توافق] در شکل اصلی آن برای برآورده کردن هدفش مناسب نباشد.»

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخش دیگری از اظهاراتش به سفر ماه مارس (اسفندماه) خود به ایران اشاره کرد و مدعی شد که به توافقی «نسبتا موفقیت‌آمیز» با تهران دست یافته است. او مدعی شد این توافق پیش می‌رود اما «بسیار بسیار کند.»

وی  در پاسخ به سوال یکی از کارشناسان درباره تفاوت‌های میزان نظارت‌های آژانس در ایران قبل و بعد از برجام گفت: «آژانس، همیشه از یک ظرفیت راستی‌آزمایی برخوردار است که دائمی است و این وضعیت دست‌کم تا زمانی که ایران طرفِ NPT (معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) باشد و با ما توافقنامه جامع پادمانی داشته باشد ادامه دارد.»

گروسی اضافه کرد: «بنابراین، این یک تعهد حقوقی است که آنها صرفنظر از هر توافق سیاسی دارند. این به ما توانایی نظارتی زیادی می‌دهد و به ما امکان می‌دهد در هر یک از تأسیسات اعلام‌شده ایران حضور داشته باشیم.»

گروسی اضافه کرد: «البته برجام توانمندی‌های راستی‌آزمایی بیشتری [به ظرفیت‌های راستی‌آزمایی قبلی] اضافه کرد که حوزه‌های بسیار زیادتری مانند تعداد سانتریفیوژها را در نظر می‌گرفت.»

وی سپس به از دست رفتن بخشی از ظرفیت‌های نظارتی آژانس اتمی در سال گذشته اشاره کرد و گفت: «ما در آنجا دوربین داشتیم، بیش از ۲۷ دوربین داشتیم که دسترسی به آنها توسط ایران قطع شدند. ما یک سری سیستم‌های آنلاین داشتیم که به ما اجازه می‌داد تعداد آبشارهای [سانتریفیوژی] ایران را اندازه بگیریم، اما همه اینها را از دست دادیم.»

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خردادماه سال گذشته قطعنامه‌ای به تصویب رساند که تهران را به عدم همکاری با این نهاد بین‌المللی در خصوص یافت شدن «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده» در «چندین مکان اعلام‌نشده در ایران» متهم می‌کرد. آژانس ادعا کرده بود که ایران بر خلاف تعهداتش در «توافقنامه پادمان‌های ان‌پی‌تی» مواد هسته‌ای خودش را اعلام نکرده است.

ایران در واکنش به این قطعنامه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد فعالیت تعدادی از دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران را متوقف کرده است.

در بیانیه‌ای که سازمان انرژی اتمی در آن زمان صادر کرده بود تصریح شد: «جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری‌های گسترده‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است که متأسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاری‌ها ناشی از حسن نیت ایران است، نه تنها قدردان این همکاری‌ها نبوده، بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است. به همین دلیل تصمیم گرفته شد از امروز فعالیت‌ دوربین‌های فرا‌پادمانی دستگاه اندازه گیری بر خط سطح غنا OLEM‌ و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسئولان مربوطه داده شده است.»

گروسی در سخنانش در اندیشکده سوئدی به سفرش در ماه مارس (اسفندماه گذشته) به تهران که به حصول توافق میان دو طرف منجر شد هم اشاره کرد و آن را «نسبتاً موفقیت‌آمیز» توصیف کرد. 

ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اسفندماه گذشته اعلام کردند به توافقی برای ادامه همکاری‌های مشترک دست پیدا کرده‌اند.

در آن بیانیه آمده بود ایران و آژانس به توافق رسیده‌اند «تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.»

گروسی گفت: «بخشی از تلاش‌های من در ماه مارس که نسبتاً موفقیت‌آمیز بود، رسیدن به توافقی با ایران بود که آنها به صورت داوطلبانه بپذیرند توانایی‌های نظارتی و راستی‌آزمایی در اختیار ما قرار دهند.»

مدیر کل آژانس اتمی در ادامه گفت: «یک کار دیپلماتیک تخصصی بود برای اینکه من بتوانم بعضی از تجهیزاتی را که از دست داده بودم مجدداً بازگردانم.»

 گروسی گفت: «باید بگویم که ما این کار را شروع کرده‌ایم ولی خیلی خیلی کند پیش می‌رود. خیلی خیلی کند!.»

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال‌های گذشته برخی از ادعاهای مطرح‌شده از سوی رژیم صهیونیستی درباره برنامه هسته‌ای ایران را مورد توجه قرار داده و تکرار کرده است. تهران این ادعاها را ساختگی دانسته و آنها را رد کرده است.

انتهای پیام/