زلزله 8 ریشتری بازار مسکن/ آیا افغان‌ها کار را تمام کردند؟
اقتصاد 100- افزایش مهاجرت افغان‌ها به ایران پس از تحولات سیاسی افغانستان و فعالیت گسترده آنها در صنعت ساختمان، تاثیر چشمگیری بر بازار مسکن و نیروی کار کشور گذاشته است؛ چالشی که ابعاد اقتصادی آن همچنان مورد توجه کارشناسان قرار دارد.
کاهش نیروی کار افغان در صنعت ساختمان
بر اساس تخمین‌ها، تعداد کارگران ساختمانی در ایران در سال ۱۴۰۳، حدود ۱.۵ میلیون نفر برآورد شده که شامل کارگران مهاجر افغان نمی‌شود. در گذشته حدود ۷۵ درصد نیروی کار ساده در صنعت ساختمان توسط اتباع افغان تامین می‌شد؛ اما اکنون این رقم به ۵۰ درصد کاهش یافته است. افزایش دستمزدها و کاهش نیروی کار ساده در بخش ساختمان باعث شده تا هزینه‌های ساخت‌وساز افزایش یابد و قیمت تمام شده ساختمان نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
نقش محدود مهاجران افغان بر بازار مسکن
مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس حوزه مسکن، معتقد است که مهاجران افغان سهم قابل توجهی از بازار مسکن شهری ایران را به خود اختصاص نمی‌دهند. او بیان می‌کند که مشکلات مسکن در مناطق حاشیه‌ای کمتر از مناطق مرکزی و شمالی شهرها است و تأثیر خروج این مهاجران بر بازار مسکن چندان محسوس نیست. با این حال، خروج نیروهای کار افغانستانی، تاثیر چشمگیری بر نیروی کار ساختمان‌سازی گذاشته است، زیرا جایگزینی این نیروی ماهر یا نیمه‌ماهر در کوتاه‌مدت بسیار دشوار خواهد بود.
افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز
سلطان‌محمدی توضیح می‌دهد که طی دو ماه گذشته عواملی مانند کمبود نیروی کار و افزایش قیمت مصالح ساختمانی، هزینه‌های ساخت‌وساز را به شدت افزایش داده است. به گفته او، هزینه ساخت مسکن در شمال تهران برای هر مترمربع حداقل ۵۰ میلیون تومان و در حاشیه تهران حدود ۲۰ میلیون تومان است. این افزایش قیمت‌ها، فشار زیادی بر بازار مسکن وارد کرده و ممکن است باعث کاهش معاملات شود.
تأثیر بلندمدت بر قیمت مسکن
افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز فشار صعودی بر قیمت مسکن وارد می‌کند. با این حال، این تنها عامل تعیین‌کننده نیست؛ عوامل مهم دیگری مانند قیمت زمین، نرخ بهره، میزان تقاضا و شرایط کلی اقتصاد نیز بر قیمت‌ها تاثیرگذارند. سلطان‌محمدی معتقد است که در بلندمدت سایر متغیرهای اقتصادی تعیین‌کننده روند بازار مسکن خواهند بود.
فشار مهاجران افغان بر بازار مسکن
بیت‌الله ستاریان، استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد مسکن، می‌گوید ایران سالانه به ساخت یک میلیون واحد مسکونی نیاز دارد و مهاجران افغان فشار مضاعفی بر این بازار وارد کرده‌اند. خروج این مهاجران می‌تواند باعث افزایش دستمزدها و هزینه‌های ساخت‌وساز شود و چالش‌های بیشتری برای بازار مسکن ایجاد نماید. همچنین نیاز به مسکن برای مهاجران افغان که بخشی از جمعیت رسمی نیستند، تقاضای اضافی در بازار را به همراه خواهد داشت.
جدول تأثیرات خروج مهاجران افغان از صنعت ساختمان
نوع تأثیر توضیحات| کاهش نیروی کار | خروج نیروهای ماهر و نیمه‌ماهر افغان باعث کمبود نیروی کار در صنعت ساختمان‌سازی شده است. |
| افزایش دستمزدها | کاهش تعداد کارگران باعث افزایش هزینه‌های نیروی کار شده که فشار بیشتری بر سازندگان وارد کرده است. |
| افزایش هزینه‌های ساخت‌وساز | کمبود نیروی کار و افزایش قیمت مصالح ساختمانی، هزینه ساخت هر مترمربع را افزایش داده است. |
| فشار بر بازار مسکن | نیاز به مسکن برای مهاجران باعث افزایش تقاضا شده و فشار بیشتری بر بازار مسکن وارد کرده است. |
با توجه به شرایط کنونی، حضور یا خروج مهاجران افغان و عوامل اقتصادی مرتبط، اثرات مختلفی بر بازار کار و مسکن ایران خواهند داشت که نیازمند برنامه‌ریزی گسترده و مدیریت مناسب است.
