از نعمت تا فساد؛ تحریم‌ها و چالش‌های اقتصادی پشت پرده ایران
اقتصاد100- تحریم‌های آمریکا علیه ایران، ضربه‌ای شدید بر اقتصاد کشور وارد کرد و منجر به افزایش تورم، رشد فقر و کاهش رشد اقتصادی شد، به‌گونه‌ای که می‌توان اقتصاد ایران را به دوران پیش و پس از تحریم تقسیم کرد.
تحریم؛ عاملی برای افزایش مشکلات اقتصادی
بررسی عوامل کلان اقتصادی نظیر تورم، بی‌کاری و رشد اقتصادی نشان‌دهنده تاثیرات عمیق تحریم‌ها بر کشور است.
براساس داده‌ها، میانگین تورم از سال ۶۹ تا ۹۰ حدود ۱۸.۵ درصد بوده، اما در دهه ۹۰ این رقم به ۲۵ درصد و از زمان خروج ترامپ تا سال ۱۴۰۱ به ۴۲.۴ درصد رسیده است. این افزایش تورم، رشد فقر و نابرابری را در جامعه تشدید کرده است.
کاهش رشد اقتصادی در دهه تحریم
در زمینه رشد اقتصادی نیز تغییرات قابل‌توجهی مشاهده شده است. متوسط رشد اقتصادی در سال‌های ۶۹ تا ۱۳۹۰ حدود ۴.۵ درصد بود، اما در دهه ۹۰ این رقم به تقریباً صفر رسیده است. این امر نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجه سطح رفاه عمومی، کاهش سرمایه‌گذاری، فرسایش زیرساخت‌های صنعتی و کاهش شدید فرصت‌های اشتغال برای جوانان است.
تحریم نه تنها بر عوامل کلان اقتصادی تاثیر گذاشته، بلکه باعث شد درآمدهای نفتی کشور کاهش یابد و حتی نفت ایران با قیمت‌های پایین‌تر از بازار جهانی فروخته شود.
رشد کسری بودجه و آسیب به دولت
بررسی کسری‌های بودجه نشان می‌دهد دوران پساتحریم شاهد افزایش چشمگیر کسری‌ها بوده‌ایم. این موضوع، مانعی جدی برای اجرای طرح‌های اساسی و به تأخیر افتادن آنها شده است.
ادامه این وضعیت برای بیش از یک دهه موجب آسیب جدی به ساختار دولت شده است، به گونه‌ای که حتی پس از رفع تحریم نیز به سادگی رفع نخواهد شد. نظام مالی کشور شامل بانک‌ها، بیمه و بورس نیز تحت تأثیر این شرایط آسیب‌های فراوانی دیده‌اند.
تحریم‌ها همچنین مانع از برخورد جدی دولت با چالش‌های اساسی کشور شده و امروز با مشکلات متعددی مواجه هستیم که حل آنها نیازمند منابع مالی و اصلاحات ساختاری عمیق است.
چالش‌های ناشی از تحریم و انزوا از بازار جهانی
تحریم‌ها در حقیقت یک جنگ تخریبگر بوده‌اند. یکی از دلایل اصلی وضعیت نابسامان کنونی، رویکرد ایدئولوژیک به جای توجه به توسعه کشور است. در چنین شرایطی، رابطه دولت با ملت باید بر اساس توسعه شکل گرفته و تغییرات اساسی در دیدگاه‌ها ایجاد شود.
