شوک بزرگ بازار برنج/ چرا قیمت برنج ایرانی از مرز انفجار عبور کرد؟

بازار برنج در ماه‌های اخیر نوسانات شدیدی را تجربه کرده و افزایش قیمت برنج، فشار زیادی به معیشت خانواده‌های ایرانی وارد آورده است. این محصول استراتژیک که جایگاه ویژه‌ای در سفره ایرانیان دارد، اکنون با قیمت‌هایی عرضه می‌شود که با توان خرید بسیاری از مصرف‌کنندگان همخوانی ندارد. در همین حال، اختلاف قابل توجه قیمت خرید از کشاورز و نرخ نهایی فروش به مصرف‌کننده نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زنجیره تأمین این محصول است.

روند صعودی قیمت انواع برنج ایرانی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت انواع برنج ایرانی طی ماه‌های اخیر افزایش محسوسی داشته است. جدول زیر افزایش قیمت انواع برنج ایرانی را نشان می‌دهد:

نوع برنج قیمت اسفند ۱۴۰۳ (تومان) قیمت خرداد ۱۴۰۴ (تومان) درصد افزایش

هاشمی آستانه اشرفیه	۱۹۵,۰۰۰	۲۳۰,۰۰۰	۱۸٪
امراللهی کشت دوم	۱۶۹,۰۰۰	۲۰۰,۰۰۰	۱۹٪
طارم هاشمی ممتاز	۱۵۰,۰۰۰	۲۰۵,۰۰۰	۳۶٪
ندا سوزنی	۱۲۸,۰۰۰	۱۴۵,۰۰۰	۱۳٪
طارم راتون	۱۷۸,۰۰۰	۲۱۰,۰۰۰	۱۸٪
صدری هاشمی	۱۷۹,۰۰۰	۲۳۳,۰۰۰	۳۳٪

این افزایش قیمت‌ها در حالی اتفاق افتاده که مصرف‌کنندگان با دشواری‌های بیشتری برای تامین مایحتاج خود روبرو هستند.

چرا قیمت برنج به این میزان افزایش یافته است؟

دلایل متعددی برای این افزایش قیمت ذکر شده است. یکی از مهم‌ترین عوامل، ممنوعیت واردات برنج از مرداد تا آذر ۱۴۰۳ است. این ممنوعیت که به دلیل فصل برداشت برنج اعمال می‌شود، باعث کاهش عرضه برنج خارجی و افزایش شدید قیمت برنج داخلی شده است.

علاوه بر این، خبر احتمال تغییر نرخ ارز ترجیحی برنج از ۲۸ هزار و ۵۰۰ به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان که در بودجه ۱۴۰۴ بررسی شده بود، تأثیر زیادی بر التهاب بازار داشت. حتی با اعلام عدم تغییر این نرخ توسط وزارت جهاد کشاورزی، این اطلاعیه هم نتوانست اثر روانی بر بازار را به طور کامل کنترل کند.

نقش شرکت‌های زنجیره‌ای و دلالان در بازار

شرکت‌های زنجیره‌ای با ورود به بازار برنج، شیوه‌های سنتی بنکداری را تغییر داده‌اند. این شرکت‌ها برنج را از کشاورزان خریداری کرده و در انبارها دپو می‌کنند. این اقدام باعث می‌شود برنج به صورت محدود و با قیمت بالاتر عرضه شود، در نتیجه فشار بیشتری به بازار وارد می‌آید.

از سوی دیگر، سود اصلی از فروش برنج نه به کشاورز، بلکه به دلالان و واسطه‌ها می‌رسد. به گفته رئیس اتاق اصناف کشاورزی، کشاورزان برنج خود را با قیمت ۸۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم فروخته‌اند، اما همان برنج اکنون به بالای ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. این موضوع انگیزه کشاورزان را برای تولید کاهش داده و به ضرر مصرف‌کننده و تولیدکننده تمام می‌شود.

آینده بازار برنج

این افزایش قیمت در حالی رخ داده که هنوز برنج نو وارد چرخه توزیع نشده است. ورود برنج تازه به بازار در ماه‌های آینده می‌تواند به افزایش دوباره قیمت‌ها منجر شود. ضعف در نظارت و شفافیت در زنجیره تأمین این محصول استراتژیک، به دلالان و واسطه‌ها اجازه داده تا بازار را به‌نفع خود کنترل کنند.

برای جلوگیری از فشار بیشتر به معیشت خانوارها، نیازمند اقدام فوری و سیاست‌گذاری‌های موثر از سوی نهادهای مرتبط هستیم تا کنترل بازار و حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌درستی انجام شود.