سفره مردم کوچکتر از همیشه شد

برای اینکه هر فرد بتواند تغذیه‌ای سالم داشته باشد، نیازمند مصرف منظم انواع گروه‌های غذایی متنوع است تا از بروز بیماری‌های مرتبط با سوءتغذیه جلوگیری شود. هزینه تهیه این اقلام غذایی، که مستقیماً بر سلامت جسمی تأثیرگذار است، حتی در شرایط کاهش درآمد نیز معمولاً از اولویت‌های خانوار کنار گذاشته نمی‌شود. در همین راستا، مراکز معتبر علمی در کشور از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی به نام «سبد غذایی بهینه» طراحی کرده‌اند که ترکیب استانداردی از گروه‌های غذایی ضروری برای تأمین نیازهای روزانه بدن را ارائه می‌دهد. بر اساس همین الگو، سبد معیشتی طراحی شده و قیمت این سبد غذایی در فروردین ۱۴۰۴ بیش از ۴۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

<

چگونگی طراحی سبد معیشت براساس تحقیقات علمی

علی‌رغم اینکه سهم عمده‌ای از سبد مصرفی خانوار به خوراکی‌ها اختصاص دارد، دسترسی به الگوی استاندارد تغذیه برای بخش قابل توجهی از جامعه با مشکلات بیشتری مواجه شده است. از جمله دلایل این موضوع می‌توان به افزایش ماهانه قیمت کالاهای اساسی و جهش هزینه‌های سبد غذایی در ماه‌هایی مانند دی و اسفند اشاره کرد که فشار اقتصادی مضاعفی را بر خانوارها وارد کرده است. بر اساس تحلیل داده‌های مرکز آمار ایران، شاخصی ویژه برای محاسبه «هزینه ماهانه تأمین سبد غذایی مطلوب» طراحی شده که نشان می‌دهد در اسفند ماه این هزینه برای هر فرد به بالای سه میلیون تومان افزایش یافته است.

این سبد شامل ۱۳ گروه کالایی است که با هدف پوشش نیازهای تغذیه‌ای افراد، و کاهش هزینه با استفاده از اقلام پرمصرف و اقتصادی‌تر طراحی شده است. برای مثال، کالاهایی مانند برنج وارداتی و حبوبات نظیر عدس و لپه در اولویت قرار دارند. اگرچه این الگو می‌تواند با افزودن اقلام مغذی‌تری گسترش یابد، اما به منظور حفظ حداقل هزینه، چنین توسعه‌ای در نظر گرفته نشده است.

لبنیات در سبد پیشنهادی؛ تقسیم‌بندی متفاوت

این سبد به طور جزئی با سبد انستیتو تغذیه تفاوت دارد. برای نمونه، در انستیتو گروه لبنیات به صورت کلی در نظر گرفته شده، اما در این نوع سبد، گروه لبنیات به محصولات مختلفی مانند شیر، ماست، پنیر و کره تقسیم شده و مقدار مصرف ماهانه این محصولات به شکل جداگانه مشخص شده است.

همچنین اختلاف‌های دیگری مثل تمرکز بر تأمین حداقل نیازهای تغذیه‌ای فردی و تفاوت در روند تغییرات قیمتی نسبت به تورم عمومی باعث شده که این سبد به معیاری مستقل برای بررسی فشار اقتصادی بر تغذیه خانوارها تبدیل شود.

تغییرات قیمتی؛ تورم قابل‌توجه در اقلام خوراکی

براساس داده‌های جدید و گزارش «متوسط قیمت خوراکی‌های منتخب» مرکز آمار، در فروردین ماه سال جاری، هزینه تهیه لبنیات برای یک فرد به حدود ۹۰۰ هزار تومان رسیده است. سبد پیشنهادی شامل مصرف ۴.۵ لیتر شیر (۱۹۷ هزار تومان)، ۳ کیلوگرم ماست (۱۸۱ هزار تومان)، ۷۵۰ گرم پنیر (۱۲۱ هزار تومان)، و ۷۵۰ گرم کره (۴۴۷ هزار تومان) است. نکته قابل توجه اینکه بخش عمده هزینه‌های لبنیات، به کره مربوط می‌شود.

علاوه بر لبنیات، گروه‌های دیگری همچون گوشت، میوه، و برنج نیز نقش مهمی در تورم خوراکی‌ها ایفا کرده‌اند. به عنوان مثال، مصرف ماهانه ۲.۱ کیلوگرم برنج خارجی درجه یک ۱۷۱ هزار تومان هزینه داشته است. همچنین، برای تامین ۹۰۰ گرم گوشت گاو یا گوساله ۵۴۱ هزار تومان و ۶ کیلوگرم میوه شامل پرتقال (۱۸۵ هزار تومان) و سیب (۲۳۴ هزار تومان)، هزینه شده است.

در مجموع، هر فرد برای تهیه این سبد غذایی در فروردین ماه امسال باید مبلغی حدود ۳ میلیون و ۱۵۷ هزار و ۱۵۹ تومان پرداخت می‌کرده است. این هزینه نسبت به اسفند ماه ۴.۹۳ درصد و نسبت به فروردین سال گذشته ۴۷.۳ درصد افزایش یافته است. رشد سریع‌تر قیمت اقلام ضروری نسبت به تورم عمومی کشور نشان‌دهنده فشار اقتصادی سنگین‌تر بر خانوارها در آغاز سال جاری بوده است.