مستاجران زیر تیغ شمشیر صاحبخانه‌ها / رحمی در کار نیست !
اقتصاد100- افزایش بی‌سابقه اجاره‌بها مستأجران را در آغاز فصل جابه‌جایی غافلگیر کرده است؛ در حالی که دولت وعده ساماندهی بازار را داده بود، صاحبخانه‌ها با دور زدن قوانین، بحران گرانی را تشدید کرده‌اند.
هنوز تابستان نرسیده است که گرانی اجاره‌بها زودتر از هر سال به خانه مستأجران زده و خانواده‌ها را سردرگم و نگران کرده است. این روزها، بسیاری مجبورند همراه با اسباب و اثاثیه، اضطراب نیز با خود بردارند و در میان بازار بی‌ثبات مسکن به دنبال سرپناهی تازه در دل گرانی بگردند.
بازار اجاره، میدان بی‌ثباتی
با فرارسیدن فصل جابه‌جایی در خرداد ماه، مانند سال‌های گذشته، بازار اجاره مسکن در تهران جان تازه‌ای گرفته است؛ اما این بار، رشد نگرانی مستأجران همپای رونق آن، بی‌سابقه است.
هرچند دولت بارها وعده کنترل بازار را داده بود، صاحبخانه‌ها با ترفندهایی از این قوانین عبور کرده و قیمت‌ها را بی‌محابا افزایش داده‌اند.
بنگاه‌ها و روایت‌های تلخ از بحران مستأجران
در گوشه و کنار تهران، بنگاه‌داران از وضعیت ناگوار مستأجران با افسوس سخن می‌گویند. یکی از مشاوران املاک در خیابان کارگر شمالی بیان می‌کند: «بیشتر مراجعه‌کنندگان به دنبال تمدید قرارداد با کمترین افزایش هستند، اما کمتر صاحبخانه‌ای حاضر به همکاری است. شرایط بازار به ضرر مستأجرها تمام شده است.»
مستأجران از اینکه کنترل اجاره‌بها تنها در حرف باقی مانده شکایت دارند. برخی برای فرار از این فشار به حاشیه‌های شهر و حتی شهرهای اطراف مانند پرند و پردیس روی آورده‌اند. اما این جابه‌جایی‌ها فشار تازه‌ای بر زیرساخت‌های شهری حاشیه‌نشین‌ها وارد کرده و همین امر به افزایش نرخ اجاره در مناطق مذکور دامن زده است.
نبود نظارت و سامانه املاک
یکی از مشکلات جدی در این بحران، نبود شفافیت در بازار و ضعف نظارت است. سامانه ملی املاک و اسکان که قرار بود به تنظیم بازار کمک کند، هنوز به طور مؤثر فعال نیست. ثبت دستی و غیررسمی بسیاری از قراردادها نیز فضا را برای سوءاستفاده باز گذاشته و دشواری‌های مستأجران را دوچندان کرده است.
تشریح وضعیت توسط اتحادیه مشاوران املاک
داود بیگی‌نژاد، نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک، با اشاره به آغاز فصل جابه‌جایی و عدم تعیین سقف اجاره‌بها، به رکود ساخت‌وساز اشاره دارد که باعث شده مستأجران به مناطق پایین‌تر یا شهرهای اقماری کوچ کنند. بیگی‌نژاد می‌گوید: «افزایش اجاره‌بها در اردیبهشت نسبت به سال گذشته با درآمد خانوارها همخوانی ندارد و فشار مالی زیادی بر خانواده‌ها وارد کرده است.»
وعده‌ها و سیاست‌های دولت
پیش‌تر حبیب‌الله طاهرخانی، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، وعده داده بود که در صورت عبور تورم از ۳۰ درصد، وزارت راه نرخ‌گذاری در بازار اجاره را آغاز کند. او همچنین از برنامه ساخت سالانه ۲۵ هزار واحد مسکونی استیجاری برای زوج‌های جوان و دهک‌های پایین خبر داد. اما تا عملی‌شدن این وعده‌ها، فشار همچنان به مستأجران وارد است.
بحران اجاره و فشار اجتماعی
این روزها، اجاره‌نشین‌ها در میانه سخت‌ترین تصمیمات هستند. برخی مجبورند خانه‌های بی‌کیفیت‌تر یا کوچک‌تر را بپذیرند و در مواردی حتی مسکن خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. این شرایط، علاوه بر فشار مالی، باعث افزایش فشار روانی شده و امنیت و آرامش خانوارها را به خطر انداخته است.
کی به وضعیت مستأجران سامان می‌دهد؟
بدون مداخله جدی دولت و سیاست‌های سریع، وضعیت اجاره‌بها هیچ افق روشنی نخواهد داشت. تسریع در فعال‌کردن سامانه املاک، حمایت از مستأجران کم‌درآمد و تسهیلات مناسب می‌تواند بخشی از مشکلات را حل کند. اما این‌ها تنها زمان‌بندی بحران را طولانی می‌کنند و بدون تصمیمات کلان و سیاست‌های اجرایی قوی، گره کوری بر این چالش‌ها باقی خواهد ماند.
بازار اجاره در تهران از سال‌های تلخ مستأجران حکایت دارد و اگر اقدامات سریع و جدی انجام نشود، این مشکلات تنها عمیق‌تر خواهند شد. خانواده‌هایی که روزی محلی امن برای زندگی داشتند، اکنون با رویاهای دست‌نیافتنی روبرو شده‌اند.
