راهنمای واژگان و اصطلاحات صنعت لجستیک

چرا لجستیک ارزشمند است؟

در حال حاضر یکی از شریان‌های عمده اقتصادی در جهان، حمل و نقل است. حمل و نقل هم در حال حاضر، دیگر مثل گذشته تنها متکی به رفت و آمد زمینی نیست. لجستیک زمینی، هوایی و دریایی سه اهرم بزرگ مبادلاتی در بین کشورهای جهان محسوب می‌شوند. از این رو اطلاع داشتن راجع به واژگان لجستیک و اصطلاحات این صنعت روبه رشد باعث می‌شود تا در زمینه کسب‌وکار خود موفق‌تر باشیم. در ادامه با برخی از اصطلاحات و واژگان لجستیک آشنا خواهیم شد.

واژگان و اصطلاحات صنعت لجستیک

ضرورتِ وجودِ یک وحدتِ رویهِ استاندارد منجر شده است، تا یک‌سری از واژگان و اصطلاحات مرتبط با این صنعت، برای اشاره به فعالیت‌های حوزه لجستیکی شکل بگیرد. البته ناگفته نماند که این اصطلاحات ممکن است در هر کشوری متفاوت از کشور دیگری باشد؛ اما به طور میانگین، جدول واژگان لجستیک زیر، نمونه‌هایی از اصطلاحات متداول و مرسوم صنعت حمل‌ونقل کنونی محسوب می‌شوند که عبارتند از:

۱. Logistics Centers _ مرکز لجستیکی

۲. Air cargo port _ بندرگاه هوایی

۳. Bulk terminal _ پایانه بار عمده

۴. Container yard _ محوطه کانتینرها

۵. Distribution center _ مرکز توزیع

۶. Dry port _ بندر خشک (بندرداخلی)

۷. Freight village _ دهکده حمل بار

۸. Gateway _ درگاه

۹. Hinterland terminal _ ترمینال پس‌کرانه

۱۰. Industrial park _ شهرک صنعتی

۱۱. Inland clearance depot _ انبار ترخیص داخلی

۱۲. Inland customs depot _ گمرک داخلی

۱۳. Warehouse _ انبار گمرک

۱۴. Urban distribution center _ مرکز توزیع شهری

برخی دیگر از اصطلاحات عمده و واژگان لجستیک مهم در این صنعت عبارتند از:

• کارگو: کالا یا محصولی که قرار است به صورت هوایی، دریایی یا زمینی از نقطه‌ای به نقطه‌ دیگر ارسال شود، کارگو نام دارد. کارگو اعم از چارپایان، لوازم شخصی، قطعات خودرو، نامه، چمدان مسافرین در کابین و... است.

• بارگیر: بخش ثابت یا غیرثابت یک وسیله نقلیه برای حمل بار است که محصول داخل یا روی آن قرار می‌گیرد.

• کفی: بارگیری با کف پوشیده و غیرثابت که دیواره اتاق بار ندارد. در اغلب موارد هم برای لجستیک کالاهای بسته‌بندی شده، آهن‌آلات، رول و کانتینرها از آن استفاده می‌کنند.

• بارنامه: برگ بهاداری است که درون آن مشخصات بار، راننده، نوع وسیله نقلیه و... به عنوان کاشف حقوق مالکیت در صنعت لجستیک لحاظ شده است. بارنامه یا Bill of lading توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تهیه می‌شود و توسط اداره امور دارایی چاپ می‌شود. در نهایت برای حمل و نقل کالا به موسسات و شرکت‌های مربوط به حمل و نقل تحویل داده می‌شوند.

• پایانه حمل بار: محلی است که برای سازماندهی امور حمل و نقل و ارائه خدماتی برای رانندگان وسیله نقلیه تدارک دیده می‌شود.

• بارنامه حمل بین‌المللی با کامیون: این بارنامه‌ها تابع CMR یا به زبان دیگر کنوانسیون جهانی حمل ونقل هستند؛ که دارای مشخصاتی مثل محل تحویل کالا، گیرنده، حمل کننده، محل و تاریخ بارگیری، مشخصات کالا (وزن، تعداد، نوع، شماره، علامت و...)، شماره ترانزیت هستند.

• حمل کننده: شخص حقیقی یا حقوقی که تصدی وسیله حمل و نقل را برعهده دارد.

• تشریفات گمرکی: مجموعه قوانینی که باید توسط گمرگ و شخص ذینفع، برای رعایت مقررات قانونی و آئین‌نامه‌های مرتبط با گمرک طی شود.

• فهرست کل محموله: یا Cargo Manifest فهرستی جامع از کالا که در برگیرنده مواردی نظیر: مشخصات تجاری کالا، شماره حمل، فرستنده، گیرنده، شرح و مقدار کالا، شماره‌ها و... است.

• ظرفیت کل ناوگان: حداکثر وزن مجازی که، یک کامیون با داشتن محموله می‌تواند داشته باشد.

• کاپوتاژ: به طور خلاصه عبارت است از حمل یک کالا یا مرسوله از بندر یک کشور به کشور دیگر یا از گمرکی به گمرک دیگر. برای کاپوتاژ نیاز به تشریفات گمرکی است. همچنین دو اظهارنامه گمرکی یکی برای خروج از کشور و دومی برای ورود به کشور دیگر تنظیم می‌شود.

• ملکی راننده: این مورد از فهرست واژگان لجستیک یعنی مالکیت وسیله نقلیه 100% با راننده است.

• ملکی شخص دیگر: برخلاف مورد پیشین، به معنای این است که مالکیت وسیله نقلیه 100% متعلق به شخص حقوقی یا حقیقی دیگری است.

• اینکوترمز: یا International Commercial Terms یکی از اصطلاحات بین‌المللی صنعت لجستیک است که برای تفکیک هزینه بین خریدار و فروشنده به کار می‌رود. مسائلی نظیر: ترخیص کالاها، حمل کالاها، واردات و صادرات، ریسک جابجایی و انتقال کالا، مسئولیت پرداخت و...

باتوجه به اینکه در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم، پروسه لجستیک و واژگان لجستیک می‌تواند متناسب با زبان هر ملتی متفاوت باشد. همچنین متاسفانه در حال حاضر هیچ سعی‌ای برای فهرست‌بندی و اجماع بر سر اصلاحات صنعت لجستیک انجام نشده است. اما به هر حال لیستی که در بالا مشاهده کردید، فهرستی عمومی از اصطلاحات و واژگان این صنعت است که در اختیار شما گذاشته‌ایم.