آیا دی‌ان‌ای انسان و موز واقعا ۶۰ درصد مشترک است؟

آیا انسان و موز دی‌ان‌ای مشترک دارند؟

این ادعا بر پایه داده‌های علمی مطرح شده است. براساس اطلاعات ارائه‌شده در سال ۲۰۱۳ از سوی برنامه‌ای وابسته به موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسان، شباهت قابل‌توجهی میان برخی بخش‌های دی‌ان‌ای انسان و موز وجود دارد. بااین‌حال، بسیاری از جنبه‌های این ادعا از نظر علمی دقیق نیستند. نخست اینکه عدد ۶۰ درصد نادرست است، و دوم اینکه مفهوم دی‌ان‌ای نیز به‌درستی توضیح داده نشده است.

شباهت در ژن‌ها، نه در کل دی‌ان‌ای

در حقیقت، انسان و موز حدود ۵۰ درصد از ژن‌هایشان با یکدیگر مشترک هستند، اما این به‌معنای شباهت ۵۰ درصدی در کل دی‌ان‌ای نیست. ژن‌ها تنها بخشی از دی‌ان‌ای را تشکیل می‌دهند، و اگر کل دی‌ان‌ای را درنظر بگیریم، شباهت میان انسان و موز تنها حدود ۱ درصد خواهد بود. بنابراین، ادعای شباهت ۶۰ درصدی دی‌ان‌ای کاملاً نادرست است.

اصل ماجرا چیست؟

در سال ۲۰۱۳ طی پروژه‌ای علمی، دانشمندان ژنوم موز و انسان را با یکدیگر مقایسه کردند. ابتدا ژن‌های موز فهرست‌بندی شد و سپس محصولات ژنی پیش‌بینی‌شده با ژنوم انسان تطبیق داده شدند. این مقایسه نشان داد که حدود ۷۰۰۰ ژن موز، معادلی در انسان دارند که این تعداد تقریباً ۶۰ درصد از کل ژن‌های هریک را تشکیل می‌دهد. البته، سطح شباهت میان محصولات این ژن‌ها (پروتئین‌ها) تنها ۴۰ درصد است.

دی‌ان‌ای کدکننده: شباهت محدود

با بررسی دقیق‌تر مشخص شد که تنها ۲ درصد از دی‌ان‌ای انسان کدکننده است و از این بخش کوچک، حدود ۴۰ درصد با موز شباهت معنادار دارد. بنابراین، ادعای مشابهت ۶۰ درصدی کل دی‌ان‌ای کاملاً اغراق‌آمیز بوده و حقیقت از این عدد بسیار کمتر است.

آیا انسان و موز خویشاوند هستند؟

شباهت‌های ژنتیکی میان انسان و موز از نظر علمی قابل‌توضیح است. همان‌طور که تمامی موجودات زنده روی زمین از یک سلول اولیه مشترک در مسیر تکامل به وجود آمده‌اند، شباهت‌های ژنتیکی نیز طبیعی است. بسیاری از ژن‌های پایه‌ای که برای زنده ماندن ضروری‌اند، در همه موجودات زنده از جمله انسان و موز مشترک هستند.

در حقیقت، انسان‌ها و موزها ریشه‌های مشترکی دارند و مسیر تکامل از یک جد مشترک، حدود ۱٫۶ میلیارد سال پیش آغاز شده است. باوجوداین، هر کدام ژن‌های خاص و منحصر به فرد خود را دارند که باعث تفاوت‌های اساسی میان انسان و موز می‌شود.

نتیجه‌گیری

میزان شباهت واقعی دی‌ان‌ای موز و انسان بسیار کمتر از ادعای اولیه است. جذابیت این موضوع بیشتر از اینکه مربوط به میزان شباهت باشد، به توانایی علم در کشف این شباهت‌های ژنتیکی مربوط است. این تحقیقات نشان از آن دارد که چگونه تکنولوژی مدرن می‌تواند ریشه‌های مشترک تمامی موجودات زنده را آشکار کند.

بنابراین، هرچند اشتراکات ژنتیکی تا حدی وجود دارند، تفاوت‌های بسیار زیادی نیز میان انسان و موز دیده می‌شود که نشان‌دهنده مسیرهای تکامل جداگانه است.