چشم‌انداز اقتصاد ایران با توافق یا بدون توافق از زبان اقتصاددان مشهور

مرتضی افقه، کارشناس اقتصاد کلان، در گفت‌وگو با خبرآنلاین اظهار داشت: «شرطی شدن اقتصاد کشور در این سطح نشان از یک بیماری خطرناک دارد. امروز اقتصاد ایران همچون بیماری است که سیستم دفاعی‌اش مختل شده و با ساده‌ترین ویروس‌ها، دچار مریضی‌های سخت می‌شود. اقتصاد ما اکنون نه تنها در مقابل هیچ موضوعی تاب‌آوری ندارد، بلکه به سرعت تحت تأثیر اخبار و گاهی شایعات قرار می‌گیرد.»

وی افزود: «این میزان از شرطی شدن به دلیل آن است که اولویت ما به جای اینکه افزایش رفاه عمومی، تأمین نیازهای اساسی و پیشرفت تولید باشد، چیزهای دیگری بوده است. تا زمانی که درآمدهای نفتی را داشتیم، می‌شد این مشکل را تا حدودی مدیریت کرد، اما با اعمال تحریم‌ها دیگر نمی‌توان این بیماری را پنهان کرد.»

فرار نیروی انسانی و تبعات آن

عضو هیأت علمی دانشگاه اهواز تأکید کرد: «اقتصادی تاب مقاومت در مقابل فشارهای بیرونی را دارد که متکی به نیروی انسانی باشد. اما ما در کشورمان نیروی انسانی را فراری داده‌ایم، با دستمزدهای پایین، با تنگ‌نظری و اجرای سیاست‌هایی که به گسترش فقر انجامیده است. نتیجه این شده که بخش مهمی از نیروی انسانی کشورمان کوچ کرده‌اند و این روند ادامه دارد.»

اقتصاد لیبرال و ضعف در تاب‌آوری

افقه در ادامه، به غلبه نگاه لیبرال بر سیاست‌گذاری اقتصادی ایران اشاره کرد و گفت: «اقتصاددانان دست راستی در پدید آمدن این وضعیت قطعاً نقش داشته‌اند. آن‌ها با رد ایده خودکفایی، مقاومت اقتصادی را تضعیف کردند. تصور اینکه با رویکردی ریاضی‌محور مشکلات اقتصادی ایران حل شوند، اساساً اشتباه است. گرچه خودکفایی کامل ممکن نیست، اما یک اقتصاد برای پیشرفت نیاز به ثبات دارد و این ثبات زمانی حاصل می‌شود که بتواند در برابر فشارهای بیرونی مقاومت کند.»

چشم‌انداز مذاکرات و وضعیت اضطراری اقتصاد

افقه درباره چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای ایران با تأکید بر اهمیت آن افزود: «اداره کشور اکنون سخت‌تر از هر زمان دیگری شده است و این را مسئولان کشور نیز به خوبی درک کرده‌اند. ما در وضعیتی هستیم که بدون باز شدن گره تحریم‌ها، برون‌رفت از وضع فعلی ممکن نیست. بخش بزرگی از شرطی شدن اقتصاد ما ناشی از همین وضعیت اضطراری است.»

وی همچنین به سیاست اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و بیان داشت: «سیاست‌های اقتصاد مقاومتی سال‌ها پیش ابلاغ شد و قرار بود اقتصاد ما به درجه‌ای برسد که نوسانات قیمتی نفت نتواند آن را دچار چالش کند. اما امروز در وضعیتی قرار داریم که اگر بخشی از درآمدهای نفتی احیا نشود، چرخ اقتصاد کشور نمی‌چرخد.»

توافقات احتمالی و فرصت‌های آینده

افقه در پایان گفت: «اگر مذاکرات به نتیجه برسد، اغلب شاخص‌های اقتصادی کشور به طور ناگهانی مثبت خواهند شد. اما مهم‌ترین مسئله این است که پس از توافق، نظام تصمیم‌گیری کشور به چه سمت حرکت خواهد کرد. باید آرزو کرد که مسئولان از فرصت توافق احتمالی استفاده کنند و اقتصاد ایران را بر پایه نیروی انسانی و تولید داخلی قرار دهند، نه وابستگی به منابع نفتی.»