چراغ سبز عراق به ایران؛ تصمیمی که همه منتظر آن هستند

توسعه میادین مشترک نفتی به‌دلیل وابستگی اقتصاد ایران به نفت و همچنین تلاش برای ارتقای روابط خارجی، از موضوعات کلیدی در برنامه‌های وزارت نفت است. در همین راستا، طی سفر اخیر وزیر نفت ایران به بغداد، چهار تفاهم‌نامه همکاری میان شرکت‌های ایرانی و عراقی به امضا رسید.

مطابق این تفاهم‌نامه‌ها، نقش ایران در حوزه‌های مختلفی از جمله اکتشاف نفت در دریا، مشارکت در پروژه‌های حفاری و انتقال گازهای همراه نفت خام عراق برای ایجاد فرآورده‌های انرژی با استفاده در داخل این کشور مشخص شده است.

در این سفر، وزیر نفت اعلام کرد که همکاری برای توسعه میدان نفتی خرمشهر که مشترک با میدان سندباد عراق است، در دستور کار قرار گرفته و انجام کارهای اجرایی به‌زودی آغاز خواهد شد.

میدان نفتی مشترک خرمشهر: فرصتی نو

وزیر نفت به میدان نفتی خرمشهر به‌عنوان یکی از موضوعات تفاهم‌نامه اشاره کرد. این میدان در کنار میدان یادآوران قرار دارد که با عراق به‌عنوان میدان سندباد شناخته می‌شود. به گزارش‌ها، میدان یادآوران در استان خوزستان، شمال خرمشهر واقع شده و حجم نفت موجود در آن حدود ۱۷ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود.

مراحل توسعه این میدان با قراردادهای چندمیلیارد دلاری آغاز شد تا ایران بتواند روزانه صدها هزار بشکه نفت خام تولید کند. هرچند مجریان این طرح در سال‌های اخیر با چالش‌هایی میلیونی مواجه شدند که منجر به کناره‌گیری شریک چینی پروژه شد.

رابطه نفتی ایران و عراق و چشم‌انداز سیاسی

در شرایطی که فشارهای سیاسی آمریکا بر عراق افزایش یافته، آینده همکاری نفتی ایران و عراق ممکن است تحت تأثیر روابط دیپلماتیک قرار گیرد. تجربه‌های گذشته نشان داده که تهدیدات و لغو معافیت‌ها می‌توانند بستر همکاری‌ها را شکننده سازند.

در حال حاضر تفاهم‌نامه‌هایی میان دو کشور امضا شده، اما هنوز مشخص نیست که آیا این موارد به پروژه‌های اجرایی عملی منجر خواهند شد یا خیر.

تفاهم‌نامه‌ها، ضمانتی برای اجرا نیستند

مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی، معتقد است که تفاهم‌نامه‌ها تنها چارچوبی برای همکاری هستند و الزام اجرایی ندارند. به گفته او، امضای چنین تفاهم‌نامه‌هایی در گذشته نیز نتایج عملی قابل‌توجه نداشته است.

وی افزود که تفاهم‌نامه‌های مشابهی با کشورهایی نظیر روسیه نمونه‌ای از این وضعیت هستند که فاقد اثر اجرایی مشخص بوده‌اند.

تلاش برای بهره‌برداری بیشتر از میادین مشترک

بهروزی‌فر اظهار داشت که در نبود قوانین الزام‌آور بین‌المللی، کشورهای قدرتمندتر از توان مالی، فنی و سیاسی خود برای بهره‌برداری بیشتر از میادین مشترک استفاده می‌کنند. او تصریح کرد که عراق در حال همکاری با دیگر کشورهاست و ممکن است ضرورتی برای همکاری نداشته باشد.

چالش تحریم‌ها و همکاری‌های نفتی

بر اساس تجربه‌های گذشته، حتی در صورت کاهش یا لغو تحریم‌ها نیز تضمینی وجود ندارد که توافق‌های عملی میان ایران و کشورهایی مثل عراق، برای توسعه میادین مشترک نفتی شکل گیرد.

بهروزی‌فر تأکید کرد که قدرت و توان کشورها تعیین‌کننده میزان برداشت آنها از میادین مشترک خواهد بود و تفاهم‌نامه‌ها هیچ ضمانتی برای بهره‌برداری عادلانه ایجاد نمی‌کنند.

بنابراین، امضای تفاهم‌نامه‌ها تنها بیانگر نیت همکاری بوده و نمی‌توان آنها را به‌عنوان یک دستاورد ملموس تلقی کرد.