ایران در آستانه انقلاب اقتصادی؛ مذاکرات جنجالی با چین شروع شد!

در آغاز سال جاری، فعالیت‌های گسترده شرکت‌های چینی در حوزه صنعت خودرو ایران، توجه بسیاری از فعالان این حوزه را به خود جلب کرده است. مذاکرات بین دو کشور که عمدتاً بر محور انتقال فناوری، مونتاژ خودروهای جدید و تشکیل پلتفرم‌های مشترک متمرکز است، به طور مستقیم تحت تأثیر تحولات دیپلماتیک میان ایران و آمریکا قرار گرفته است.

شرکت‌های چینی که در طی سال‌های گذشته بدون حضور مستقیم اما با نفوذ قوی در بازار ایران فعالیت داشته‌اند، اکنون آماده ورود رسمی به این بازار هستند. اما بزرگ‌ترین مانع پیش رو، ترس از تحریم‌های ثانویه آمریکا است. یکی از فعالان صنعت خودروی ایران بیان کرد: «خودروسازان چینی اعلام کرده‌اند که اگر مذاکرات سیاسی میان ایران و آمریکا به نتیجه برسد، آماده سرمایه‌گذاری مشترک و حتی احداث خطوط تولید اختصاصی خواهند بود.»

وی همچنین افزود که شرکت‌های بزرگ چینی به صورت اولیه مذاکرات خود را با طرف‌های ایرانی آغاز کرده‌اند، اما تصمیم‌گیری نهایی به وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه و کاهش ریسک‌های جهانی بستگی دارد.

<

تحلیل حضور قبلی چینی‌ها در ایران

در دهه گذشته، شرکت‌های خودروسازی چینی تلاش‌هایی برای نفوذ به بازار ایران داشتند. این همکاری‌ها که بیشتر از طریق واردات CKD و مونتاژ خودروهای کمتر شناخته شده انجام شده بود، توانست بخشی از رکود بازار خودرو کشور را کاهش دهد. اما نبود تعهدات پایدار و رسمی باعث ایجاد بی‌ثباتی در این همکاری‌ها شد.

با این حال، اکنون شرکت‌های خودروسازی چینی رویکردی جدی‌تر نسبت به فعالیت در بازار ایران اتخاذ کرده‌اند. منابع آگاه اعلام کرده‌اند که برخی از این شرکت‌ها آماده احداث خطوط تولید اختصاصی در ایران هستند، البته این اقدام تنها در صورت بهبود فضاهای حقوقی و اقتصادی عملی خواهد شد.

امکان همکاری استراتژیک با چین

اگر توافقات سیاسی میان ایران و آمریکا به نتیجه مطلوب برسد و فشار تحریم‌ها کاهش یابد، ایران می‌تواند دوباره به عنوان قطب اصلی توجه خودروسازان آسیایی تبدیل شود. با توجه به ظرفیت داخلی این کشور از نظر سابقه تولید، بازار گسترده و نیروی انسانی متخصص، ایران امکان تبدیل شدن به شریک استراتژیک چینی‌ها در منطقه را دارد.

البته این امر تنها در صورتی محقق خواهد شد که محیط حقوقی و اقتصادی کشور پایدار و پیش‌بینی‌پذیر باشد. در غیر این صورت، شرکت‌های چینی تنها به عنوان حضور موقت در بازار ایران فعالیت خواهند کرد.

<

لزوم اصلاح مدل همکاری‌های گذشته

در عین حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر مدل همکاری‌ها مشابه گذشته باشد - یعنی واردات قطعات و مونتاژ بدون انتقال فناوری - پیشرفتی در صنعت خودروسازی کشور حاصل نخواهد شد و وابستگی به فناوری خارجی افزایش خواهد یافت.

در نهایت، در حالی که مذاکرات بین خودروسازان ایرانی و چینی با سرعت در حال پیش‌روی است، نتیجه این همکاری‌ها بیشتر از عوامل صنعتی، تحت تأثیر وضعیت سیاسی و دیپلماتیک قرار دارد. شرکت‌های چینی که طی سال‌های اخیر نقش محتاطانه‌ای در بازار ایران ایفا کرده‌اند، تنها در صورت اطمینان از کاهش فشار تحریم‌ها و امنیت سرمایه‌گذاری، تصمیم به ورود جدی و بلندمدت به این بازار خواهند گرفت.