افغان‌ها بروند، جیب مردم ایران خالی‌تر می‌شود!
اقتصاد100- اخراج گسترده مهاجران افغان از ایران به یکی از چالش‌های مهم اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است؛ این تصمیم می‌تواند بدون برنامه‌ریزی جایگزین، بازار کار، تولید و هزینه‌های عمومی را دچار بحران کند. در این گزارش، پیامدهای این سیاست و راهکارهای مدیریت مؤثر آن بررسی شده است.
مسائل مربوط به اخراج مهاجران افغان از ایران بار دیگر موضوعات مرتبط با سیاست‌های مهاجرتی را به محور اصلی بحث‌ها تبدیل کرده است. این اقدام که در قالب تقویت حاکمیت و نظارت بر مرزها صورت می‌گیرد، پرسش‌هایی اساسی را درباره تأثیرات اقتصادی برانگیخته است. بدون داشتن جایگزین مناسب برای نیروی کار، بازار اشتغال، تولید محصولات و هزینه‌های عمومی چه تغییراتی را تجربه خواهد کرد؟
اهمیت حضور افغان‌ها در اقتصاد ایران
در بخش‌های مختلف اقتصادی کشور، از فعالیت‌های عمرانی گرفته تا امور کشاورزی و خدمات شهری، نیروی کار مهاجر، به‌ویژه افغان‌ها، تأثیر حیاتی دارد. براساس اطلاعات موجود، در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی تهران، بیش از نیمی از کارگران، مهاجر هستند. کشاورزی در استان‌هایی مانند کرمان، سمنان و خراسان رضوی نیز به این نیروی کار وابسته است. نبود این نیروها ممکن است منجر به وقفه در روند تولید و اجرای برنامه‌ها شود.
خروج ناگهانی این نیروی انسانی بدون وجود برنامه‌ای برای جایگزینی، می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و تأخیر در پروژه‌ها گردد. از این‌رو، ساماندهی مهاجران غیرمجاز، باید با در نظر گرفتن ظرفیت‌های واقعی کشور در بازار اشتغال صورت گیرد.
<
تأثیرات بر هزینه‌های خدمات شهری
مهاجران غیرمجاز در بسیاری از مشاغل شهری، از جمله رفتگری و جمع‌آوری زباله، نقش دارند که این مشاغل معمولاً تحت قوانین بیمه و مالیات انجام نمی‌شوند و هزینه پایینی دارند. اما حذف این نیروها می‌تواند شهرداری‌ها را مجبور کند تا از نیروی کار رسمی استفاده کنند که این مسئله هزینه‌ها را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد. این تغییر روند، فشار مالی عظیمی به بودجه محدود شهرداری‌ها وارد می‌کند.
درس‌های جهانی؛ راهکارهای قابل اجرا
کشورهایی مثل ترکیه و آلمان با بهره‌گیری از سیاست‌های مهاجرتی هوشمندانه موفق شده‌اند بین نیازهای بازار کار و مسائل امنیتی تعادل ایجاد کنند. ترکیه پس از ورود مهاجران سوری، سیستم مشخصی برای طبقه‌بندی شغلی و صدور مجوز فعالیت راه‌اندازی کرد. این روش علاوه بر نظم‌بخشی، درآمدزایی از طریق مالیات و حمایت از بودجه عمومی داشت.
آلمان نیز، از برنامه‌های آموزش حرفه‌ای برای مهاجران استفاده کرد تا آن‌ها را برای فعالیت در زمینه‌هایی همچون کشاورزی و خدمات اجتماعی آماده کند. این سیاست به‌طور مؤثر نیازهای اقتصادی و اجتماعی کشور را پوشش داد.
پیشنهاد برای ایران
ایران می‌تواند از تجربیات جهانی بهره‌مند شده و با راه‌اندازی سامانه ملی نیروی کار مهاجر، مشاغل مجاز برای مهاجران را تعریف کند. صدور کارت کاری و اجرای قوانینی همچون اخذ مالیات یا الزام بیمه، از زمینه‌های مدیریت صحیح مهاجران است که در کنار آن، منابع مالی جدیدی نیز فراهم خواهد شد.
همچنین سرمایه‌گذاری در آموزش فنی‌وحرفه‌ای برای جوانان ایرانی می‌تواند در بازه زمانی کوتاه‌مدت نیروی داخلی را تقویت کند. چنین رویکردهایی می‌توانند به‌عنوان بخشی از مدیریت اقتصادی محسوب شوند.
<
چالش‌ها و فرصت‌ها
مدیریت مهاجرت غیرمجاز نه تنها از جهات امنیتی حائز اهمیت است، بلکه تأثیرات جدی بر اقتصاد و ساختار اجتماعی کشور دارد. رویکردهایی که تنها مسائل امنیتی را مدنظر قرار دهند، اغلب نمی‌توانند به نتایج پایدار اقتصادی منجر شوند و ممکن است فشار بر تولید و خدمات را افزایش دهند. بنابراین ایران با بهره‌گیری از این فرصت تاریخی و برنامه‌ریزی سنجیده می‌تواند سیاست‌های مهاجرتی خود را به نفع اقتصاد و جامعه اصلاح نماید.
