اگر مدام خواب‌آلود هستید، این توصیه‌ها را از دست ندهید
سلامت : آیا دائماً احساس خستگی و خواب‌آلودگی دارید؟ متخصصان هشدار می‌دهند که این علائم می‌توانند نشانه‌های جدی برای خطرات سلامتی، کاهش بهره‌وری و پیامدهای اجتماعی باشند و نیاز به توجه فوری دارند.
آکادمی پزشکی خواب آمریکا در گزارشی تازه، خواب‌آلودگی را یک "نگرانی جدی سلامت عمومی با پیامدهای گسترده" توصیف کرده است.
دکتر اریک اولسون، رئیس این مرکز و متخصص خواب در کلینیک مایو مینه‌سوتا، اظهار کرده است: «از تصادفات رانندگی در حالتی که فرد خواب‌آلود است، گرفته تا اشتباهات شغلی و تهدیدهای بلندمدت برای سلامت، عوارض ناشی از خواب‌آلودگی روزانه نه تنها فرد، بلکه کل جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
خواب ناکافی؛ پلی به سوی بیماری‌های مزمن
بر اساس مطالعات، یک خواب شبانه باکیفیت به مدت حداقل ۷ تا ۸ ساعت، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت، افسردگی، بیماری‌های قلبی و کلیوی، فشار خون بالا، چاقی و سکته مغزی را کاهش دهد.
دکتر اولسون تأکید می‌کند: «از آنجایی که حدود یک سوم از بزرگسالان در آمریکا از خواب‌آلودگی شدید روزانه رنج می‌برند، اهمیت شناسایی و درمان این وضعیت بیشتر از هر زمان دیگری شده است.»
با این حال، بسیاری از افراد نشانه‌های خواب‌آلودگی، مثل چرت زدن در محل کار، را نادیده می‌گیرند.
دکتر کریستن ناتسون، یکی از متخصصان در حوزه خواب از دانشگاه نورث‌وسترن شیکاگو، در توضیح این مورد می‌گوید: «اگر کسی در یک جلسه خسته‌کننده چرت می‌زند، نشان‌دهنده این است که خواب کافی نداشته است. فردی که به اندازه کافی خوابیده باشد، حتی در جلسات یکنواخت هم خواب‌آلود نمی‌شود.»
او هشدار می‌دهد که خواب‌آلودگی بیش از حد، علاوه بر اختلال در عملکرد روزانه، نشان‌دهنده وجود اختلالات زمینه‌ای خواب یا دیگر مشکلات سلامتی هم می‌تواند باشد. به گفته او، افرادی که مرتباً چنین نشانه‌هایی را تجربه می‌کنند، باید حتماً با پزشک مشورت کنند.
کم‌خوابی؛ یک تهدید پنهان
هنگامی که کم‌خوابی مزمن ایجاد می‌شود، بدن سعی می‌کند این وضعیت را به‌گونه‌ای عادی جلوه دهد. با این حال، دکتر ایندرا گوروبهگاواتولا، استاد خواب‌پزشکی در دانشگاه پنسیلوانیا، هشدار می‌دهد که: «کمبود خواب طولانی‌مدت، توانایی ما را برای تشخیص میزان تأثیرات خواب کاهش می‌دهد. ما ممکن است فکر کنیم حالمان خوب است، در حالی که این طور نیست.»
او اضافه می‌کند که: «وقتی آزمون‌های حافظه و واکنش انجام می‌شود، اشتباهات زیادی مشاهده می‌کنیم که نشان‌دهنده ضعف افراد است. اما خود آن‌ها همچنان فکر می‌کنند مشکلی ندارند. این موضوع بسیار ترسناک و نگران‌کننده است.»
یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای خواب‌آلودگی شدید، چیزی است که به "ریزخواب‌ها" معروف است؛ حالاتی کوتاه که طی آن مغز برای چند ثانیه به‌طور ناخودآگاه خاموش می‌شود، در حالی که فرد حتی متوجه آن نیست.
به گفته دکتر گوروبهگاواتولا، «این ریزخواب‌ها در مواقعی مثل رانندگی یا انجام وظایف حساس می‌توانند فاجعه‌بار باشند. اگر حس کردید ممکن است بخوابید، به این هشدار توجه کنید و متوقف شوید.»
طبق آمار، تنها در ایالات متحده، هر ساله نزدیک به ۱۰۰ هزار تصادف رانندگی به دلیل خواب‌آلودگی ثبت می‌شود.
ارزیابی خواب‌آلودگی خود
دکتر گوروبهگاواتولا اشاره دارد که ابزارهایی نظیر "پرسشنامه خواب‌آلودگی اپوورث" (ESS) می‌توانند در سنجیدن سطح خواب‌آلودگی مؤثر باشند.
در این پرسشنامه، از افراد خواسته می‌شود تا احتمال خواب رفتن خود در شرایطی مانند نشستن آرام پس از ناهار، استراحت بعدازظهر، حضور در مکان‌های عمومی و یا تماشای تلویزیون را ارزیابی کنند.
نمرات از صفر (اصلاً احتمال ندارد) تا سه (احتمال زیاد) تقسیم‌بندی می‌شود و بالاتر از ۱۰ نشان‌دهنده خواب‌آلودگی شدید و نیاز به ارزیابی بیشتر است.
علاوه بر این، نشانه‌های فیزیکی مانند افتادگی پلک‌ها، شکل‌گیری خمیدگی در حالت بدن، و حتی بی‌دقتی در محیط کار نیز می‌توانند نشانه‌هایی از کمبود خواب باشند.
دلایل دیگر برای خواب‌آلودگی
به غیر از کم‌خوابی ساده، مواردی مانند آپنه خواب، بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار، ریتم شبانه‌روزی ناسازگار، دردهای مداوم و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند در ایجاد خواب‌آلودگی مؤثر باشند. برای چنین مواردی، حتماً باید با متخصص خواب مشورت گردد.
علاوه بر این، سبک زندگی فرد نیز تأثیر بزرگی بر کیفیت خواب دارد. استفاده زیاد از کافئین، مصرف الکل قبل از خواب، استفاده از مواد مخدر مانند ماری‌جوانا، کمبود ورزش و شرایط نامناسب در محیط خواب از جمله عوامل تأثیرگذار هستند.
برخی ممکن است تصور کنند که الکل یا ماری‌جوانا موجب خواب‌آوری می‌شوند، اما تحقیقات نشان می‌دهند که این مواد کیفیت خواب را کاهش داده و صبح روز بعد باعث خستگی بیشتر می‌شوند.
