ضربه غافلگیرکننده ایران به آمریکا در لحظات حساس مذاکرات

در حالی که مذاکرات میان ایران و آمریکا هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده است، برخی محافل داخلی و بین‌المللی همچنان نگرانی‌هایی را در خصوص آینده اقتصاد ایران مطرح می‌کنند. اما بررسی عملکرد اقتصادی کشور طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد ایران نه‌تنها در برابر تحریم‌ها فروپاشیده نشده است، بلکه به مرحله‌ای از اشباع تحریمی رسیده و توانسته راهکارهای مؤثری برای ادامه مسیر در چنین شرایطی بیابد.

نگاهی به ساختار تحریم‌ها و قوانین کلیدی

تحریم‌های اقتصادی علیه ایران از سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) آغاز شد و در دوره‌های مختلف شدت یافت. اوج فشار تحریمی در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و سیاست «فشار حداکثری» رقم خورد. این تحریم‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱- تحریم‌های اولیه: که مستقیماً شهروندان و شرکت‌های آمریکایی را از هرگونه دادوستد با ایران منع می‌کند.

۲- تحریم‌های ثانویه: که غیرآمریکایی‌ها را هدف قرار می‌دهد و آنان را در صورت نقض محدودیت‌ها با مجازات‌هایی روبرو می‌سازد.

قوانین مهمی همچون قانون تحریم ایران (ISA)، قانون کاتسا (CAATSA) و قانون مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در این سال‌ها بستر قانونی فشار بر ایران را تحکیم بخشیده‌اند.

<

رشد قابل توجه صادرات نفت

در سال‌های اخیر، علی‌رغم شدیدترین تحریم‌ها، صادرات نفت ایران به سطح چشم‌گیری بازگشته است. آمارها نشان می‌دهند که صادرات نفت به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است. این دستاوردها حاصل تلاش برای یافتن مشتریان جایگزین، حمل و نقل مخفیانه و بکارگیری روش‌های تسویه حساب غیررسمی بوده است.

<

تحول ساختاری در اقتصاد ایران

یکی از مهم‌ترین ابزارهای اقتصادی ایران در مقابله با تحریم‌ها، کاهش وابستگی بودجه به نفت بوده است:

۱- سهم درآمدهای مالیاتی در منابع بودجه به بیش از ۵۵ درصد رسیده است.

۲- سهم درآمدهای ناشی از صادرات نفت به کمتر از ۳۰ درصد کاهش پیدا کرده است.

<

رشد صادرات غیرنفتی

صادرات محصولات پتروشیمی، فولاد و دیگر فلزات اساسی در شرایط تحریم نیز رشد چشمگیری داشته است.

محصولات پتروشیمی به دلیل قابلیت‌های خاص خود همچنان در بازار جهانی مشتریان بسیاری دارد. فلزات اساسی نیز به واسطه نیاز بالای بازار جهانی با کمترین تأثیر از تحریم‌ها مواجه بوده‌اند.

<

تحریم؛ چالش یا فرصت؟

در حالی که مذاکرات همچنان ادامه دارد، اقتصاد ایران نشان داده که توانایی عبور از شرایط سنگین تحریمی را دارد. زیرساخت‌های مقاومتی در کشور شکل گرفته‌اند و روند رشدی در صادرات نفتی و غیرنفتی مشاهده می‌شود.

با این حال، رفع تحریم‌ها می‌تواند فرصتی طلایی برای افزایش ضریب رشد اقتصادی کشور فراهم کند. ترکیب دیپلماسی فعال و مدیریت مؤثر می‌تواند این فرصت را عملی کند و مسیر توسعه پایدار را هموار سازد.