دلیل آب رفتن ارزش دارایی‌های مردم در ایران / دکتر حسین عباسی تشریح کرد

سه کشور اول منطقه مصر، ایران و ترکیه از نظر جمعیت و مساحت هم نقش برتر دارند

وی افزود: بزرگترین کشور منطقه، سودان است، اما مناطق وسیعی از آن صحرا است. بعد الجزیره، عربستان و لیبی قرار دارند که آنها نیز صحراهای وسیعی دارند.

بعد از اینها، ایران، مصر و ترکیه هستند؛ در واقع سه کشور اول منطقه، مصر، ایران و ترکیه، از نظر جمعیت و مساحت هم نقش برتر را دارند. مصر، ایران و ترکیه همواره جمعیت غالب را در منطقه داشته اند. چشم انداز جمعیت آینده منطقه، چندان تغییری نشان نمی دهند و نرخ باروری از 1990 تا 2019 برای همه کشورها کاهش داشته است.

نزول نرخ باروری در ایران نسبت به میانگین منطقه

این اقتصاددان با بیان اینکه نرخ باروری در ایران در 1990 در میانه لیست بوده و بعد از آن به انتهای لیست رفته است، گفت: ما در ایران نرخ باروری کمی داریم و نسبت به درآمدمان هم کم است و در انتهای لیست قرار داریم. کل منطقه به عنوان منطقه ما با نرخ باروری نسبتا بالا شناخته شده به جز چند کشور، که ایران هم جزء آنها است.

ایران نسبت به درآمدش، نرخ باروری پایینی دارد

عباسی ضمن بررسی و مقایسه ارقام مربوط به «نرخ باروری 2019 در درآمد سرانه» با «عنوان برابری قدرت خرید» میان کشورهایی که بانک مرکزی آمار آنها را منتشر کرده است، اضافه کرد: ایران نسبت به درآمدش، نرخ باروری پایینی دارد. معمولا در درآمدهای بالاتر، نرخ باروری پایین تر را می بینیم. ساختار اقتصادی کشورهای با درآمد بالا در منطقه خاورمیانه، با کشورهای با درآمد بالا در مثلا اروپا متفاوت است در نتیجه نرخ باروری بالا در منطقه قابل دستیابی است، اما در اروپا این نرخ قابل دستیابی نیست.

وی ادامه داد: مقایسه ایران با کشورهای هم سطح درآمدی، نشان می دهد ایران نرخ باروری پایینی دارد. این مساله در بلندمدت مشکل ایجاد خواهد کرد و به هر دلیلی هم باشد، به نظر می رسد راه حلهایی که تاکنون پیشنهاد شده، موثر نبوده است. نمودارهای مقایسه ای نشان می دهد باید درباره این موضوع فکر و کار شود و راه حلهای معقولی پیشنهاد گردد.

سهم جمعیت جوان در ایران و در تمام کشورهای منطقه، رو به کاهش است

این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید بر رفتار خانوار به طور درون زا تاثیر گذاشت و اشتباهاتی که برخی کشورها در مسیر تلاش برای افزایش جمعیت داشتند، در ایران تکرار نشود، خاطرنشان کرد: سهم جمعیت جوان در ایران و در تمام کشورهای منطقه، رو به کاهش است. درصد جمعیت بیش از 65 سال در ایران و در کل منطقه در حال افزایش است.

افزایش سالهای عمر و کاهش باروری در این مساله موثر بوده و این جمعیت در سالهای آتی در کل منطقه و ایران افزایش بیشتری خواهد داشت. این جمعیت، تقاضای متفاوتی نسبت به جمعیت جوان دارد که باید درباره آن پیش بینی هایی داشت.

تولید ناخالص داخلی ترکیه، بیش از دو برابر ایران

عباسی به ناکارآمدی مدیریت در صندوقهای بازنشستگی اشاره کرد و گفت: بررسی تولید ناخالص داخلی و اندازه اقتصاد کشورها نشان می دهد، ترکیه در این منطقه اول، عربستان دوم و ایران سومین کشور است. فاصله ها میان ایران و ترکیه در حال افزایش است. ترکیه در طول 20 سال گذشته، رشد بیشتری داشته است.

در سال 2010، تولید ناخالص داخلی ایران 400 و عربستان 500 و ترکیه 600 است. این ارقام سال 2019، برای ایران به 400 در مقابل عربستان به 700 می رسند. در همین سال میزان تولید ناخالص داخلی ترکیه، بیش از دو برابر ایران و رقم 900 را نشان می دهد. در همین حال، شاهد نزدیک شدن تولید ناخالص داخلی امارات به ایران هستیم.

سال 79 یک دلار در ایران خیلی ارزشمندتر بود

به گزارش جماران ، وی با بیان اینکه اقتصاد ایران 400میلیارد دلار قابلیت تولید دارد، اضافه کرد: شاخص رفاه، رفاه کل جامعه نیست. وقتی سطح رفاه را درنظر می گیریم، سال 98 که 400میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی بر مبنای قیمت دلار وقت داشته ایم، دو سال بعد از آن تقریبا 3 برابر نرخ برای برابری قدرت خرید داریم.

سال 79 یک دلار خیلی ارزشمندتر بود برای کسی که در ایران دلار داشت و می توانست با همان دلار، 6.5برابر کسی که در آمریکا رفاه می خرید، رفاه برای خود تامین کند. سال 89، این رقم 2.8 برابر می شود و به این معنا که دلار به اندازه قبل ارزش ندارد. این در رفتار خانواده ها هم مشهود بوده است.

ثابت بودن نرخ اسمی ارز، ارزش دلار را کاهش داده است

این عضو دپارتمان اقتصاد دانشگاه مریلند آمریکا توضیح داد: سال 79 که در ایران عضو هیات علمی موسسه عالی برنامه ریزی بودم، خرید اجناس خارجی، کار آسانی نبود. سال 89 وقتی به ایران برگشتم، شاهد بودم که همه در ایران، یک سری اجناس خارجی داشتند. در واقع ثابت بودن نرخ اسمی ارز، این شرایط را ایجاد کرده بود.

کشورهای نفتی منطقه به اقتصادشان تنوع داده اند

عباسی با بیان اینکه طبق تعریف «رانت»، تفاضل هزینه و قیمت است، به رانت نفت و گاز در کشورهای دارنده این منابع اشاره کرد و ادامه داد: کشورهای نفت خیز رانت بالایی دارند و رانت ایران به طور متوسط افزایشی بوده است. قطر سال 90، بیش از نیمی از درآمد تولید ناخالص داخلی اش ناشی از رانت نفت و گاز بوده است.

این رقم بعد به 46درصد، بعد 32درصد و سال 2019 به 22درصد رسیده است. در واقع آنها به اقتصادشان تنوع داده اند. اقتصاد کشورهای نفتی به سمت کمتر نفت و گازی شدن پیش می رود، اما اقتصاد ایران این کار را نکرده و همچنان رانت نفت و گاز در آن نقش بزرگی بازی می کند.

از سال 2019، با کاهش تولید ناخالص سرانه مواجهیم

وی به ارقام شاخص های رفاه اقتصادی اشاره کرد و با تاکید بر اینکه مهمترین شاخص رفاه اقتصادی، تولید ناخالص داخلی سرانه است، گفت: ما در زمینه تولید ناخالص داخلی سرانه، همیشه در سطح متوسط دنیا بوده ایم.

ما کشوری متوسط از نظر درآمد هستیم. در درآمد سرانه سال 1990، کمی کمتر از متوسط دنیا و 200 کمی بیشتر از متوسط دنیا بوده ایم. سال 2010، در این شاخص مقدار کم و بیش بیشتر از دنیا رفاه داشته ایم. سال 2019، در این شاخص برگشتیم و مقداری از دنیا فاصله گرفته ایم. کشورهای نفت خیز همیشه در صدر جدول قرار داشته اند.

ترکیه به رفاهی بیش از دوبرابر ایران رسیده است

به گفته عباسی؛ کشوری که ما می توانیم شرایط خودمان را با آن به دلیل اندازه اقتصادها مقایسه کنیم، ترکیه است که سال 90 از نظر رفاه سرانه حدود  30درصد از ما بزرگتر بوده است.

سال2000 و 2010، نیز تقریبا همان مقدار بوده است. اما ایران سال 2019 نزول می کند و در شرایطی که ما رقم 14هزار را ثبت کرده ایم، ترکیه به عدد 28 هزار رسیده است که رفاهی دو برابر ایران را نشان می دهد. این تفاوت در دهه 2000 شروع شد و با عقب افتادن ما از رشد اقتصادی در دهه 90 ادامه پیدا و این فاصله را ایجاد کرد.