هشدار بی سابقه درباره بنزین نوروزی / مردم مراقب باشند

موضوع عدم تعادل بنزین فراتر از جهش‌های فصلی مصرف است و باوجوداین، نخستین آزمون سال آینده در مواجهه با تشدید مصرف در ایام نوروز خواهد بود

همچنین «جعفر سالاری‌نسب»، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، اعلام کرده است: «با توجه به تقارن ایام ماه مبارک رمضان با نوروز امسال، پیش‌بینی دقیقی از مصرف بنزین نوروزی قابل احصا نیست، اما فرآوردهٔ موردنیاز را پیش‌بینی کردیم و در انبارهای نفت آمادهٔ توزیع است. در همین چند روز گذشته مصرف بنزین ۱۲۷ و ۱۳۳ میلیون لیتر را هم ثبت کرده‌ایم.»

براساس برنامهٔ هفتم توسعه، صنعت پالایش تا پایان سال ۱۴۰۶ دستیابی به تولید روزانه حدود ۱۳۰ میلیون لیتر بنزین و نفت گاز را هدف‌گذاری کرده است که ۷۵ درصد از این مقدار، مربوط به فرآورده‌های با کیفیت یورو ۴ و بالاتر از آن خواهد بود. طبق اعلام وزارت نفت، هم‌اکنون به‌طور میانگین روزانه ۱۱۴ میلیون لیتر بنزین و ۱۱۲ میلیون لیتر گازوئیل باکیفیت در کشور تولید می‌شود که طبق اهداف کمی شاخص‌های عملکردی انرژی (نفت و گاز) در لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعه، ‌تولید این دو فرآورده اصلی در کشور با رشد حدود ۱۵ درصدی به روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر (بنزین) و ۱۳۰ میلیون لیتر گازوئیل تا پایان سال ۱۴۰۶ (هم‌زمان با پایان برنامهٔ هفتم توسعه) افزایش خواهد یافت.

همچنین، به‌طور میانگین روزانه حدود ۶۵ میلیون لیتر نفت‌ کوره (مازوت) در کشور تولید می‌شود که حدود ۱۸ درصد از فرآورده‌های تولیدی در پالایشگاه‌های نفت ده‌گانهٔ کشور را تشکیل می‌دهد. طبق لایحهٔ برنامهٔ هفتم توسعه، مقدار نفت‌ کوره تولیدی کشور با اجرای طرح‌های کیفی‌سازی در پالایشگاه‌ها، با کاهش پنج درصدی به ۱۲.۹ درصد (معادل ۴۹ میلیون لیتر در روز) خواهد رسید.

موضوع فراتر از جهش فصلی

«فرشاد جامع»، کارشناس حوزهٔ انرژی، می‌گوید: «روزهای نوروز در ایران جهش مصرف بنزین را به‌همراه دارد و نیاز به افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی و تخصیص سهمیه‌های جدید برای پاسخ‌گویی به تقاضای افزایش‌یافته را برجسته می‌کند. درحالی‌که اقدام‌هایی مانند واردات بیشتر بنزین و اعمال محدودیت‌های مصرف برای اطمینان از عرضهٔ کافی برای سفرهای نوروزی انجام شده است، قطعاً دولت در زمینهٔ ذخیره‌سازی بنزین برای تأمین نیاز بنزین مصرفی مردم برای سفرهای نوروزی اقدام‌های لازم را انجام داده است و نگرانی از این بابت وجود ندارد. این احتمال وجود دارد که بنزین هزار و ۵۰۰ تومانی سهمیهٔ عید نوروز نداشته باشیم و عقلانی هم همین است که در شرایطی که واردات بنزین داریم؛ نباید با اعطای سهمیهٔ جدید به ناترازی انرژی دامن بزنیم و تمایل به مصرف را بالاتر ببریم. بی‌شک نخستین جابه‌جایی رکورد مصرف بنزین در عید نوروز ۱۴۰۳ اتفاق خواهد افتاد.»

به‌گفتهٔ او، باید توجه داشت موضوع عدم تعادل بنزین فراتر از جهش‌های فصلی مصرف است و باوجود این، نخستین آزمون سال آینده در مواجهه با تشدید مصرف در ایام نوروز خواهد بود؛ جایی که به‌عنوان مقدمه‌ای برای چالش عمیق‌تری از ناترازی انرژی در بخش بنزینی کشور در سال ۱۴۰۳ عمل می‌کند که باید به‌سرعت به آن پرداخته شود. در‌حالی‌که بحث در مورد سقف مصرف سهمیه‌ای و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی برای پاسخ‌گویی به مصرف مردم مهم است، تمرکز مهمتری بر اصلاح و تنوع سبد سوخت ایران برای کاهش وابستگی شدید کشور به بنزین است. پیامدهای وابستگی بیش از حد به بنزین در افزایش واردات و آسیب‌پذیری ایجادشده توسط این اتکا به منابع سوخت خارجی مشهود است: «درحالی‌که اقدام‌های کوتاه‌مدت مانند سقف مصرف و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی ضروری است، تمرکز باید به‌سمت پایداری بلندمدت و امنیت انرژی در سطح کلان تغییر کند. با اولویت دادن به اصلاح سبد سوخت و کاهش وابستگی به بنزین، ایران می‌تواند انعطاف‌پذیری انرژی خود در حوزهٔ سوخت خودروهای سواری را افزایش دهد و به آیندهٔ انرژی پایدارتر کمک کند. موضوع عدم تعادل بنزین در ایران نیازمند یک رویکرد جامع و راهبردی برای اصلاح سبد سوخت کشور است. ایران با پذیرش سوخت‌های جایگزین، ترویج شیوه‌های کارآمد انرژی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های حمل‌ونقل پایدار، می‌تواند وابستگی خود به بنزین را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش دهد و راه را برای چشم‌انداز انرژی انعطاف‌پذیرتر و پایدارتر هموار کند.»

جامع همچنین در مورد اهمیت حل پایدار معضل ناترازی بنزین توضیح می‌دهد: «چندین راهبرد کلیدی را می‌توان برای مقابلهٔ مؤثر با این چالش به کار گرفت. نخست، استفاده از وسایل نقلیهٔ دوگانه‌سوز که با بنزین و سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی یا برق کار می‌کنند، می‌تواند مصرف بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش و انعطاف‌پذیری سوخت را افزایش دهد. دوم، باید به‌سمت سرمایه‌گذاری در تولید و پذیرش خودروهای برقی گام برداریم که نه‌تنها می‌تواند وابستگی به بنزین را کاهش دهد، بلکه به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند. سوم، اصلاح سهمیه و قیمت بنزین به‌نحوی‌که بنزین به هر نفر اعطا شود. بازنگری در سهمیهٔ بنزین به‌ازای هر نفر براساس الگوی مصرف و معرفی قیمت‌های متفاوت برای مصرف بیش از حد می‌تواند انگیزه‌ای برای شیوه‌های مصرف سوخت مسئولانه باشد. گسترش استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند سوخت‌های گازی و برقی نیز می‌تواند به تنوع بخشیدن به سبد سوخت ایران و کاهش آسیب‌پذیری کشور در برابر اختلالات عرضهٔ بنزین کمک کند.»