ماجرای هدیه میلیاردی ایران به افغان‌ها پیش از خروج
اقتصاد 100- بار سنگین میزبانی ۶ میلیون تبعه افغان در ایران، از یارانه‌های کلان گرفته تا تهدیدات امنیتی، ضرورت تدوین سیاست مهاجرتی شفاف و ساماندهی فوری حضور اتباع خارجی را دوچندان کرده است.
ایران سال‌هاست میزبان جمعیت قابل‌توجهی از اتباع افغان است؛ جمعیتی متشکل از بیش از ۶ میلیون نفر که طبق اعلام وزارت کشور، حدود ۲ میلیون نفر از آن‌ها به‌صورت غیرمجاز در کشور حضور دارند. این جمعیت بدون پرداخت مالیات یا حق بیمه، از یارانه‌های قابل‌توجه بهره‌مند بوده که بار سنگینی بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است.
آمار یارانه‌های میلیاردی پرداخت‌شده
مطابق گزارش‌های وزارت اقتصاد، دولت برای هر قرص نان سنگک بیش از ۳۰ هزار تومان یارانه پرداخت می‌کند. اگر هر یک از این شش میلیون تبعه افغان روزانه تنها یک نان سنگک مصرف کنند، هزینه سالانه این یارانه به بیش از ۶۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
علاوه بر این، یارانه پنهان انرژی شامل گاز، بنزین و گازوئیل نیز که با نرخ دلاری ۹۰ هزار تومانی محاسبه شده، رقمی حدود ۳۸۲ هزار میلیارد تومان سالانه است.
جدول هزینه‌های یارانه‌ای اتباع افغان در ایران نوع یارانه مقدار سالانه (هزار میلیارد تومان)| یارانه نان | ۶۵.۷ |
| یارانه انرژی | ۳۸۲ |
در مجموع، اتباع افغان مقیم ایران سالانه بیش از ۴۴۷ هزار میلیارد تومان از منابع ملی کشور را مصرف می‌کنند؛ رقمی که می‌توانست به نفع بهبود معیشتی شهروندان ایرانی هزینه شود.
تأثیر مهاجرت بی‌ضابطه بر بازار کار و مسکن
افزایش حضور اتباع غیرمجاز در شهرهایی مانند تهران، مشهد و کرج باعث بالا رفتن تقاضا در بازار مسکن و افزایش قیمت‌ها شده است. در مناطقی مانند کهریزک و فشافویه نیز، فشار شدید بر زیرساخت‌های خدماتی و آموزشی مشاهده می‌شود.
به همین ترتیب، حضور گسترده اتباع غیرمجاز در بازار کار، با پذیرش دستمزدهای پایین، فرصت‌های شغلی ایرانیان را کاهش داده است. این موضوع به کاهش دستمزدها در بخش‌های ساختمانی و خدماتی منجر شده و تأثیر منفی بر اقتصاد خانواده‌های ایرانی گذاشته است.
ابعاد امنیتی مهاجرت غیرقانونی
نگرانی‌های امنیتی در مورد حضور اتباع غیرمجاز نیز افزایش یافته است. گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی افراد غیرمجاز به‌عنوان ابزار جاسوسی برای دستگاه‌های اطلاعاتی بیگانه از جمله موساد عمل کرده‌اند. در نتیجه، نبود مدیریت مهاجرت، بستر نفوذ عوامل بیگانه را به کشور فراهم کرده است.
فشار بر خدمات عمومی و آموزشی
فشار جمعیت غیرمجاز، به وضوح در سیستم‌های خدمات عمومی کشور حس می‌شود. به گفته مسئولان، تنها در تهران بیش از ۲۰۰ هزار دانش‌آموز افغان در حال تحصیل هستند و این نیازمند ۶ هزار کلاس درس و ۴۰۰ مدرسه جدید است. این موضوع باعث کمبود شدید امکانات آموزشی برای شهروندان ایرانی شده و مشکلات دیگری را در حوزه بهداشت و حمل‌ونقل عمومی ایجاد کرده است.
راهکارهای پیشنهادی برای مهار بحرانبرای حل این چالش، دولت باید رویکردهای مهاجرتی قانونمندتری اتخاذ کند. بدین معنی که ورود اتباع خارجی باید بر پایه نیازهای بازار کار باشد و بازگرداندن اتباع غیرمجاز با رعایت حقوق انسانی انجام شود. در حال حاضر مرز دوغارون به مکانی برای بازگشت داوطلبانه مهاجران تبدیل شده است.
همچنین، ضروری است سیاست‌های یارانه‌ای کشور اصلاح شود. تخصیص هدفمند یارانه‌ها به جای روش‌های فعلی می‌تواند بخش عمده‌ای از منابع ملی را برای رفاه شهروندان ایرانی آزاد کند.
نتیجه‌گیری: فرصتی برای تحول اقتصادی و امنیتی
چالش حضور اتباع غیرمجاز اکنون فراتر از یک مسئله انسانی است و به چالشی اقتصادی، امنیتی و اجتماعی تبدیل شده است. دولت می‌تواند با تدوین سیاست مهاجرتی مناسب و اصلاح یارانه‌ها، ضمن حفظ منافع ملی، از تبدیل این بحران به یک مشکلی بزرگ‌تر در آینده جلوگیری کند. با انجام این اصلاحات، علاوه بر ارتقای شرایط اقتصادی و امنیتی، روابط منطقه‌ای کشور نیز تقویت خواهد شد.
