رازهای پشت پرده کاسبی جدید مشاوران املاک/مراقب باشید!

کد رهگیری، یک شناسه ۱۳ رقمی است که از حدود ۱۷ سال پیش برای هر نوع قرارداد ملکی، اعم از خرید، فروش، رهن و اجاره مورد استفاده قرار گرفته است. این کد که از طریق سامانه املاک و مستغلات کشور صادر می‌شود (البته این سامانه مدت‌هاست در دسترس نیست)، با هدف افزایش امنیت معاملات، جلوگیری از کلاهبرداری‌هایی همچون فروش یک ملک به چند نفر و ایجاد شفافیت در بازار مسکن طراحی شده است.

مزایای کد رهگیری در دریافت وام ودیعه مسکن

یکی از مهم‌ترین مزایای کد رهگیری، نقشی است که در فرآیند دریافت وام ودیعه مسکن ایفا می‌کند. بر اساس مصوبه هیئت عالی بانک مرکزی، سقف این وام در سال جاری به شرح زیر است:

بر اساس قانون، بانک‌ها و مؤسسات مالی ارائه کد رهگیری را به‌عنوان مدرکی برای تأیید صحت قرارداد اجاره الزامی می‌دانند. اما برخی بنگاه‌های املاک به بهانه عدم همکاری موجران از صدور این کد امتناع می‌ورزند و این امر مستأجران را با مشکلاتی جدی در دریافت این تسهیلات روبه‌رو می‌کند.

رایگان بودن کد رهگیری؛ حقیقت یا خیال؟

به گفته داوود بیگی‌نژاد، نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک، صدور کد رهگیری بخشی از فرآیند عادی تنظیم قراردادهای اجاره یا خرید و فروش محسوب می‌شود و نباید هیچ هزینه‌ای برای اصحاب قرارداد در بر داشته باشد.

او افزود: «طبق قانون، چنانچه مشتری از خدمات مشاوره‌ای دفتر مشاور املاک بهره‌مند شود، مشاور موظف است قرارداد را با استفاده از سامانه‌های رسمی مثل "کاتب" یا "خودنویس" تنظیم و کد رهگیری را بدون دریافت هزینه اضافی ارائه کند. با این حال، اگر دو طرف معامله صرفاً برای ثبت قرارداد به دفتر مشاور املاک مراجعه کنند، ممکن است هزینه‌ای بابت تخصص و فضای فیزیکی استفاده شده اخذ شود.»

وی تأکید می‌کند که مشاوران املاک نباید هزینه‌ای مضاعف برای وظایف ذاتی خود، یعنی مشاوره و ثبت قرارداد، مطالبه کنند.

سوءاستفاده‌هایی در سایه قانون

با وجود تأکیدات قانونی مبنی بر رایگان بودن فرآیند صدور کد رهگیری، برخی مشاوران املاک از این بستر سوءاستفاده کرده و با ایجاد موانع بر سر راه مستأجران، به کسب درآمدهای غیرقانونی روی می‌آورند.

یکی از شهروندان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: «۷ ماه پیش قرارداد اجاره‌ای در منطقه باغستان کرج امضا کردم. همان زمان درخواست صدور کد رهگیری کردم اما مشاور املاک به بهانه‌های مختلف این کار را به تأخیر انداخت. اخیراً برای دریافت وام ودیعه مسکن مجبور به مراجعه مجدد شدم و مشاور املاک برای صدور این کد، ۵ میلیون تومان درخواست کرد!»

این مستندات نشان می‌دهد سوءاستفاده از موقعیت موجود، مشکلات عدیده‌ای را برای مستأجران به وجود آورده است.

راهکارها برای مقابله با سوءاستفاده‌ها

کد رهگیری، به‌عنوان ابزاری قانونی و رسمی، در راستای تقویت امنیت معاملات و بهره‌مندی از خدمات دولتی مثل وام ودیعه مسکن طراحی شده است. اما اعمال سیاست‌هایی نظیر:

تشدید نظارت اتحادیه‌های مرتبط بر عملکرد بنگاه‌های املاک

ایجاد شفافیت بیشتر در فرآیند صدور کد

تدوین مقررات دقیق برای مجازات دفاتر متخلف

می‌توانند مانع از سوءاستفاده‌های احتمالی شوند و اعتماد عمومی به این ابزار قانونی را افزایش دهند.