بازار خودرو داغ شد / عربستان آماده جنگ با ایران!

در دنیای امروز که الگوهای انرژی در حال تغییر است، کشورهای منطقه خاورمیانه دیگر نمی‌توانند تنها به درآمدهای نفتی تکیه کنند. در میان این تحولات، عربستان سعودی با برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» تلاش جدی برای متنوع‌سازی اقتصاد خود آغاز کرده است. یکی از زمینه‌هایی که این کشور توجه ویژه‌ای به آن معطوف کرده، صنعت خودرو است، حتی با وجود فقدان زیرساخت‌های سنتی.

اما پرسش اینجاست که چرا عربستان سعودی با وجود نبود پیشینه و زیرساخت‌های لازم، این میزان سرمایه‌گذاری در صنعت خودروسازی انجام داده است؟

تمرکز بر کاهش وابستگی به درآمد نفتی

یکی از دلایل اصلی سرمایه‌گذاری عربستان در صنعت خودروسازی، تلاش برای کاهش وابستگی اقتصادی این کشور به صادرات نفت است. عربستان تلاش دارد با ایجاد صنعت‌هایی با درآمد پایدار و غیرنفتی مانند خودروسازی، اقتصاد خود را متنوع‌سازی کند. علاوه بر این، با توجه به جوان بودن بیش از ۶۰٪ جمعیت این کشور (زیر ۳۵ سال)، نیاز به ایجاد فرصت‌های شغلی برای جوانان این کشور بیش از هر زمان دیگری وجود دارد. توسعه صنعت خودروسازی می‌تواند فرصت‌های کاری فراوانی در حوزه‌هایی همچون تولید، مهندسی، تحقیق و توسعه، و خدمات پس از فروش به وجود آورد.

از سوی دیگر، همکاری عربستان با برندهای مطرح جهانی نظیر Lucid Motors و توسعه برند ملی Ceer، هدفی بلندمدت را دنبال می‌کند: ارتقاء تصویر عربستان به عنوان یک کشور صنعتی و پیشرفته در فناوری. این اهداف می‌توانند فرصت‌های مناسبی را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایجاد کنند.

سرمایه‌گذاری‌های کلان در مسیر توسعه

تاکنون عربستان سرمایه‌گذاری بزرگی به ارزش بیش از ۸ میلیارد دلار در شرکت آمریکایی Lucid Motors انجام داده است. این سرمایه‌گذاری، شامل تاسیس کارخانه‌ای در شهر اقتصادی ملک عبدالله می‌شود که قرار است تا سال ۲۰۲۶، سالانه ۱۵۰ هزار دستگاه خودرو تولید کند. هدف نهایی سعودیان، تولید نیم میلیون خودروی برقی در سال تا سال ۲۰۳۰ اعلام شده است.

علاوه بر این، برند Ceer، نخستین خودروی برقی ملی خود را تا سال ۲۰۲۵ روانه بازار خواهد کرد. این پروژه با همکاری شرکت تایوانی فاکسکان توسعه یافته است و نشان‌دهنده تمایل سعودی‌ها به ایجاد یک خوشه صنعتی هماهنگ و پیشرفته است. همکاری با برندهای بین‌المللی نظیر هیوندای و پیرلی نیز بخش دیگری از تلاش عربستان برای توسعه صنعت خودروسازی است.

<

نقش کلیدی صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF)

صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان، با دارایی بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار، موتور محرکه اصلی این برنامه‌ها محسوب می‌شود. این صندوق به واسطه قدرت مالی زیاد، قادر به پذیرش ریسک‌های بلندمدت صنعتی است و نقشی حیاتی در تسریع روند توسعه صنعتی این کشور دارد.

در کنار این اقدامات، توسعه بنادر استراتژیک مانند بندر ملک عبدالله و جده، تسهیل صادرات خودرو را امکان‌پذیر کرده است. همچنین، معافیت‌های مالیاتی و خرید تضمینی محصولات (تا ۱۰۰ هزار دستگاه از Lucid) از جمله سیاست‌هایی است که عربستان برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در نظر گرفته است.

چالش‌های پیش روی صنایع خودرو در عربستان

با وجود تلاش‌ها، عربستان سعودی با چالش‌های جدی رو به رو است:

فقدان زیرساخت‌های صنعتی: نبود خطوط تولید داخلی و وابستگی به واردات قطعات از مهم‌ترین مشکلات کنونی است.

کمبود نیروی متخصص: عربستان در زمینه تربیت مهندسان خودرو و ایجاد زنجیره تامین داخلی، هنوز راه زیادی در پیش دارد.

مشکل تامین مواد اولیه باتری: نبود ذخایر لیتیوم و وابستگی به واردات، عربستان را در مسیر تحقق اهداف خودرویی با موانع جدی مواجه می‌سازد.

وابستگی به مدل مونتاژ SKD: کارخانه Lucid در عربستان فعلاً فقط کیت‌های وارداتی را مونتاژ می‌کند، که ارزش افزوده داخلی را بسیار محدود ساخته است.

در کنار این موارد، رقابت با کشورهایی نظیر ترکیه و امارات نیز چالشی جدی محسوب می‌شود، چرا که ترکیه با برند TOGG و امارات با کمک خودروهای چینی، گام‌های بزرگی برای حضور در صنعت خودروسازی جهانی برداشته‌اند.

صنعت خودرو ایران؛ میراث و محدودیت‌ها

از سوی دیگر، ایران که سابقه‌ای طولانی در صنعت خودرو دارد، همچنان بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو در غرب آسیا است. برندهایی نظیر ایران‌خودرو و سایپا دهه‌ها پیش پایه‌گذاری شده‌اند. با این حال، تحریم‌ها، سیاست‌های محدودکننده و قیمت‌گذاری دولتی باعث شده این صنعت از سال‌های ابتدایی خود تا به امروز دچار فرسایش شود.

این در حالی است که عربستان بر روی خودروهای برقی تمرکز کرده است، اما صنعت خودروی ایران هنوز با بحران‌هایی چون قیمت‌گذاری دستوری، کمبود قطعه و تولید خودروهای با مصرف سوخت بالا دست و پنجه نرم می‌کند.

آینده چگونه رقم خواهد خورد؟

آیا عربستان می‌تواند به زودی از ایران در صنعت خودرو پیشی گیرد؟ هنوز پاسخی قطعی در دست نیست. عربستان منابع مالی زیادی دارد و استراتژی خود را با همکاری برندهای بین‌المللی پیش می‌برد. از سوی دیگر، ایران با سابقه‌ای قوی می‌تواند با اصلاحات ساختاری، بازگشت قدرتمندی به رقابت داشته باشد. اما بدون تغییرات عمیق سیاسی و اقتصادی، زمان ممکن است دیگر اجازه این رقابت را ندهد.

<

جمع‌بندی

انتخاب استراتژی عربستان در مسیر درست قرار گرفته است، اما این کشور مسیر طولانی برای دستیابی به یک صنعت خودروسازی جهانی دارد. در مقابل، ایران با ایجاد اصلاحات اقتصادی و صنعتی، هنوز می‌تواند جایگاه خود را در منطقه بازیابی کند — اگر اراده و تصمیم‌گیری مناسب اتخاذ شود.