رقابت هیجان‌انگیز تصاحب سایپا؛ نام‌هایی که انتظارش را ندارید

خصوصی‌ سازی گروه خودروسازی سایپا، دومین خودروساز بزرگ ایران، وارد مرحله‌ای حساس و بحث‌ برانگیز شده است. بر اساس برنامه هفتم توسعه، دولت موظف است تا تیرماه سال آینده، ۴۲ درصد از سهام مدیریتی سایپا را به بخش خصوصی واگذار کند. در این راستا، تا تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه، متقاضیان خرید این بلوک سهامی باید درخواست‌ های خود را به مراجع ذی‌صلاح ارسال کنند تا فرآیند اهلیت‌سنجی و سپس قیمت‌گذاری آغاز شود.در حال حاضر پنج مجموعه به‌ عنوان متقاضیان اصلی خرید سهام سایپا معرفی شده‌اند:

۱. دات وان (بابک زنجانی)

۲. گروه انتخاب (محمد دیانی)

۳. کرمان موتور 

۴. گروه تجاری گرامی (گلستان)

۵. پترو صنعت صدر (علی انصاری)

فرآیند خصوصی‌سازی سایپا

خصوصی‌سازی صنعت خودرو در ایران، به‌ ویژه در مورد ایران‌خودرو و سایپا، از دهه ۱۳۸۰ مورد توجه قرار گرفت. با اجرای قانون اجرای سیاست‌ های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی در سال ۱۳۸۷، سهام دولت در این شرکت‌ها واگذار شد، اما به دلیل واگذاری به شرکت‌ های عمومی وابسته به دولت و ایجاد نظام سهامداری چرخه‌ای، مدیریت این شرکت‌ها عملاً در اختیار دولت باقی ماند. در سال‌ های اخیر، تلاش‌ ها برای خصوصی‌سازی واقعی این شرکت‌ها شدت گرفته و پس از واگذاری ایران خودرو، فرآیند واگذاری سایپا به بخش خصوصی نیز آغاز شد. در این راستا، آگهی عرضه بلوک ۴۲ درصدی سهام سایپا منتشر شد و شرکت‌های مختلفی برای خرید این سهام ابراز علاقه کردند.

بررسی گزینه‌ های نهایی برای مالکیت سایپا

پس از بررسی‌ های اولیه، ۵ گزینه به عنوان متقاضیان نهایی برای خرید سهام سایپا معرفی شده‌اند:

۱. دات وان (بابک زنجانی)

هلدینگ دات وان، که به بابک زنجانی، تاجر و فعال اقتصادی جنجالی، منتسب است، یکی از متقاضیان خرید سایپا است. زنجانی در دهه ۱۳۹۰ به دلیل فساد مالی کلان و بدهی ۲.۷ میلیارد یورویی به وزارت نفت به یکی از چهره‌ های جنجالی اقتصاد ایران تبدیل شد. او در سال ۱۳۹۲ بازداشت و ابتدا به اعدام محکوم شد، اما این حکم بعداً به حبس ابد تغییر یافت. حضور نام او در این فرآیند، پرسش‌ های زیادی درباره شفافیت و سلامت این واگذاری به وجود آورده است. برخی منابع خبری مدعی شده‌اند که هلدینگ دات وان با موافقت بورس و با ارزش تقریبی یک میلیارد دلار در آستانه واگذاری سایپا قرار دارد. با این حال، معاون اقتصادی سایپا اعلام کرده که بررسی اهلیت خریدار بر عهده مراجع ذی‌صلاح است و به سایپا مربوط نمی‌شود.

۲. گروه انتخاب (محمد دیانی)

گروه انتخاب، تحت مالکیت محمد دیانی، در زمینه تولید لوازم خانگی، به‌ ویژه با برند اسنوا، شناخته شده است. این گروه یکی دیگر از متقاضیان خرید سایپا است. با توجه به عدم تجربه قبلی این گروه در صنعت خودروسازی، ورود آن به این حوزه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. برخی کارشناسان معتقدند که تجربه و تخصص در صنعت خودرو عامل مهمی در تعیین صلاحیت خریدار است و این موضوع ممکن است شانس گروه انتخاب را کاهش دهد.

۳. کرمان موتور

کرمان موتور، یکی از شرکت‌ های خودروسازی خصوصی ایران با بیش از ۳۰ سال سابقه، در حال حاضر ۹ درصد از سهام سایپا را در اختیار دارد و یکی از جدی‌ترین متقاضیان برای خرید بلوک بزرگ‌تر سهام این شرکت است. کرمان موتور با همکاری برندهای بین‌المللی مانند جنرال موتورز، فولکس‌واگن و هیوندای، تجربه قابل‌توجهی در صنعت خودرو دارد. این شرکت برنامه‌ های جامعی برای توسعه سایپا ارائه کرده است، از جمله افزایش ظرفیت تولید، توسعه فناوری، عرضه مدل‌ های جدید، و بهبود کیفیت و خدمات پس از فروش.

۴. گروه تجاری گرامی

گروه تجاری گرامی، که با برند گلستان در زمینه مواد غذایی شناخته می‌شود، در صنعت خودرو نیز با شرکت‌هایی مانند اطلس خودرو، آسان موتور و فردا موتورز فعالیت دارد. این گروه یکی از متقاضیان خرید سایپا است. با این حال، برخی از شرکت‌های خودروسازی زیرمجموعه این گروه، مانند فردا موتورز، با چالش‌هایی مواجه هستند و به نظر می‌رسد که احیای این شرکت‌ها باید در اولویت قرار گیرد!

۵. پترو صنعت صدر (علی انصاری)

پترو صنعت صدر، تحت مالکیت علی انصاری، تاجر و سرمایه‌دار ایرانی، آخرین متقاضی در این لیست است. انصاری در زمینه‌های مختلفی از جمله صنعت، معدن و تجارت فعالیت دارد. اطلاعات دقیقی درباره برنامه‌های این شرکت برای سایپا در دسترس نیست؛ اما نام انصاری در بین بدهکاران کلان بانکی نیز قابل توجه است.

سخن پایانی

خصوصی‌ سازی سایپا می‌تواند گامی مهم در راستای کاهش تصدی‌گری دولت و ارتقای بهره‌وری در صنعت خودروسازی کشور باشد. با این حال، حضور چهره‌های جنجالی و افراد با سابقه بدهی بانکی یا محکومیت‌های اقتصادی در فهرست متقاضیان، ضرورت دقت و شفافیت در فرآیند اهلیت‌سنجی و واگذاری را دوچندان می‌کند. امید است که با رعایت اصول شفافیت، رقابت‌پذیری و عدالت، این واگذاری به‌گونه‌ای انجام شود که به نفع صنعت خودروسازی و اقتصاد کشور باشد.