آیا ادغام خودروسازان داخلی فایده ای دارد؟

ادغام خودروسازان بزرگ ژاپنی و پرسش‌های مطرح در ایران

این روزها با اعلام برنامه ادغام دو غول خودروسازی ژاپن، نیسان و هوندا، دوباره بحث ادغام در صنعت خودروسازی جهان داغ شده است. این دو شرکت در تلاش‌اند تا با تشکیل شرکتی مشترک در سال ۲۰۲۶، وارد ائتلافی استراتژیک شوند و از ظرفیت‌های یکدیگر بهره‌برداری کنند. در همین راستا، این سوال به طور جدی مطرح است که آیا ادغام می‌تواند راه‌حلی برای مشکلات کنونی خودروسازی ایران باشد؟

در ایران، ایده ادغام خودروسازان به ویژه ایران‌خودرو و سایپا، بارها در گذشته مطرح شده است. با این حال، به دلیل عوامل مختلف از جمله دخالت‌های دولتی، این طرح‌ها به سرانجام نرسیده‌اند. در حالی که ادغام‌های متعدد در صنعت خودروسازی جهانی از جمله ائتلاف رنو-نیسان و ادغام فیات-کرایسلر و پژوسیتروئن، به عنوان استراتژی‌ای برای کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری مطرح است، خودروسازی ایران همچنان با چالش‌هایی نظیر ناکارآمدی اقتصادی و مدیریتی روبه‌رو است.

تعداد زیادی خودروساز و مونتاژکار در ایران فعال هستند که به جز ایران‌خودرو و سایپا، اکثریت آنها از تیراژ اقتصادی مطلوبی برخوردار نیستند. این موضوع خود به دو دیدگاه متفاوت در خصوص ادغام دامن زده است؛ گروهی معتقدند که ادغام می‌تواند منجر به انحصار و کاهش رقابت در بازار شود، در حالی که گروه دیگر بر این باورند که ادغام می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها، افزایش تیراژ و حتی بهبود کیفیت محصولات گردد.

در سطح جهانی، خودروسازان به سه دلیل اصلی وارد ادغام می‌شوند: کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه، بهره‌برداری از زیرساخت‌های یکدیگر، و افزایش تیراژ تولید. در سال‌های اخیر، تهدید روزافزون خودروسازان چینی، به خصوص در عرصه خودروهای برقی، باعث شده است که انگیزه جدیدی برای ادغام شکل بگیرد: افزایش توان رقابتی.

آیا ادغام در خودروسازی ایران می‌تواند به این اهداف دست یابد؟ در این خصوص، کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. برخی معتقدند که ادغام ایران‌خودرو و سایپا در شرایط کنونی با توجه به وضعیت اقتصادی و مدیریتی کشور، گزینه مناسبی نیست و به جای آن، بهتر است این دو خودروساز به فعالیت‌های مستقل خود ادامه دهند. اما دیگر کارشناسان بر این باورند که ادغام این دو غول خودروسازی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود منجر شود، به شرطی که ابتدا بخش‌های تحقیق و توسعه و زنجیره تأمین این شرکت‌ها ادغام شوند.

در نهایت، به نظر می‌رسد که ادغام خودروسازان ایرانی، در صورتی که با همکاری و مشارکت خارجی همراه باشد و زیرساخت‌های مدیریتی و اقتصادی بهبود یابد، می‌تواند به عنوان یک استراتژی قابل قبول برای رفع چالش‌های صنعت خودروسازی ایران مطرح شود